હંગેરી

૪૫અંશ ૫૦મિનટ થી ૪૮અંશ ૪૦મિનટ ઉત્તરી. અક્ક્ષાંશ તથા ૧૬અંશ સે ૨3અંશ પર્વી રેખાંશ. આ ગણતંત્ર ની અધિકતમ લંબાઈ ૨૫૯ કિમી અને પહોળાઈ ૪૨૮ કિમી છે. હંગરી, મધ્યયુરોપ ની ડૈન્યૂબ નદીના મેદાનમાં સ્થિત છે. આની ઉત્તરમાં ચેકોસ્લોવાકિયા પૂર્વ માં રોમાનિયા, દક્ષિણ માં યૂગોસ્લાવિયા તથા પશ્ચિમમાં આસ્ટ્રિયા છે. આ દેશમાં સમુદ્રતટ નથી.

આ આલ્પ્સ પર્વતશ્રેણીઓ થી ઘેરાયેલો છે. અહીં કાર્પેથિયન પર્વત પણ છે જે મેદાન ને લઘુ એલ્ફોલ્ડ અને વિશાળ એલ્ફોલ્ડ નામક ભાગોમાં વિભક્ત કરે છે. સર્વોચ્ચ શિખર કેકેસ 3,33૦ ફુટ ઊઁચો છે. આમાં બે મોટા સરોવરો છે - (૧) બાલાટાન (લંબાઈ ૭૭૫ કિમી અને પહોળાઈ ૫ કિમી) (૨) ન્યૂસીડલર (આને હંગરીમાં ફર્ટો (Ferto) કહે છે). પ્રમુખ નદિઓ છે : ડૈન્યૂબ, ટિજા અને દ્રવા.

દેશ કી આબોહવા શુષ્ક છે. શિયાળામાં અધિક ઠંડી અને ગ્રીષ્મકાળ માં અધિક ગરમી પડે છે. ન્યૂનતમ તાપમાન ૪3 સેં. અને અધિકતમ તાપમાન 3૬ સેં. પણ અધિક થઈ જાય છે. પહાડ઼ી જિલ્લામાં સરેરાશ વર્ષા ૧૦૧૬ મિમી અને મેદાની જિલ્લામાં 3૮૧ મિમી થાય છે. સૌથી અધિક વર્ષા શિયાળામાં થાય છે જે ખેતીના માટે હાનિકારક નથી હોતી.

રાષ્ટ્ર ની અડધાથી વધુ આવક કૃષિથી થાય છે. ડૈન્યૂબ નદીના મેદાનોમાં મકાઈ, ઘઉં, જવ, રાઈ આદિ અનાજોના સાથે બટેટા, ચુકંદર(બીટ) કાંદા(ડુંગળી) અને શણ પણ ઉગાડી શકાય છે. ચુકંદરથી સાકર બનાવાય છે. અહીં સારા ફળ પણ ઉગે છે. દ્રક્ષમાંથી એક વિશિષ્ટ પ્રકાર ની શરાબ ટોકે (Tokay) બનાવાય છે. મેદાનોમાં ચરાગાહ છે જ્યાં હરણ, સૂવર અને સસલા આદિ પશુ પાળવામાં આવે છે. પૈપ્રરીકા (paprika) નામક મિર્ચ થાય છે. અહીંના વનોમાં પહોળા પાંદડાવાળા વૃક્ષ, ઓક, બીચ, ઐશ તથા ચેસ્ટનટ જોવા મળે છે.

દેશમાં ખનિજ ધન અધિક નથી . લોખંડ, મૈંગેનીઝ અને ઐલ્યુમિનિયમ (બોક્સાઇટ)ના અમુક ખનિજ કઢાય છે. લોખંડના ખનિજ નિમ્ન કોટિના છે. અમુક પેટ્રોલિયમ તથા પ્રાકૃતિક ગૈસ પણ નિકળે છે. લિગ્નાઇટ કોલસો પણ અહીં કઢાય છે. જલવિદ્યુતના ઉત્પાદનના સાધનોં નો અહીં ખૂબ અભાવ છે.

લોટ પીસવના અનેક કારખાના છે. શરાબ પર્યાપ્ત પ્રમાણ માં બને છે અને બાહર મોલકલાય છે. સાકરનું શુદ્ધિકરણ મહત્વ નો ઉદ્યોગ છે. શણ થી પણ અનેક સામાન તૈયાર કરાય છે. નિકાસની વસ્તુઓં માં સૂવર, મરઘાં, સુતરાઉ વસ્ત્ર, લોટ, સાકર, માખણ, તાજા ફળ, મકાઈ, શરાબ, ઊન અને સીમેંટ આદિ છે. આયાતની વસ્તુઓં માં કચું રૂ, કોલસો, ઇમારતી કાકડું, મીઠું આદિ છે. નાની નાની મશીનો પણ અહીં બને છે તેમનો ઉનકા નિકાસ થાય છે. અહીં નો વ્યાપાર સોવિયત રશિયા, ચેકોસ્લોવાકિયા, જર્મની, પોલેંડ, યૂગોસ્લાવિયા આદિ સાથે થાય છે.

હંગરીના અધિવાસિઓ ને મગ્યાર (Magyars) કહે છે. લગભગ ૯૦ ટકા મગ્યાર જ અહીં રહે છે; શેષ જનસંખ્યામાં જર્મન, સ્લોવાક, રોમાનિયન, ક્રોટ, સર્વ અને જિપ્સી છે. લગભગ અડધી જનસંખ્યા નગરોં માં રહે છે. હંગરીની કુલ જનસંખ્યા ૧,૦૦,૫૦,૦૦૦ (૧૯૬૨ અનુમાનિત) છે. અહીંના નિવાસી સ્વતંત્ર પ્રકૃતિના અને આનેવાલે હોય છે. આમના લોકગીત અને નૃત્ય સુપ્રસિદ્ધ છે. અહીંના લોકો રંગબેરંગી વસ્ત્ર પહેરે છે અને સ્વાદિષ્ટ ભોજન કરે છે અહીંની રસોઇ જગત પ્રસિદ્ધ છે. અહીંના નિવાસી ફુટબાલ, ટેનિસ, ઘોડેસવારી, તરણ આદિના શૌખીન છે.

હંગરીના ૬૮ ટકા નિવાસી રોમનકૈથોલિક, ૨૭ ટકા પ્રોટેસ્ટેંટ તથા શેષ યહૂદી તથા અન્ય ધર્માવલાંબી છે. અહીં ની ભાષા મગ્યાર છે.

હંગરી માં ૮૮૦૦ કિમી લાંબી રેલ્વે, સડ઼કો, ૬૦૮૦૦ કિમી લાંબા રાજમાર્ગ અને ૧૯૨૦ કિમી લાંબા નૌગમ્ય જળમાર્ગ છે. અહીં નો હવાઈ મથક બહુ મોટું છે અને સમસ્ત યુરોપીય દેશોં સાથે સંબદ્ધ છે. રેલમાર્ગ પણ અન્ય યુરોપીય દેશોં સાથે સંબદ્ધ છે. દેશની અંદર પણ પર્યાપ્ત વિકસિત વાયુ યાતાયાત છે.

હંગેરીના પ્રમુખ નગર છે : બુડાપેસ્ટ (રાજધાની), દેવ્રેત્સેન (Debrecen) , મિશકોલ્ત્સ (Miskole) પૈક (Peck) સેગેડ (Szeged) અને ડ્યોર (Gyor) .

• wikt:હંગરી (વિક્ષનરી)