રોમાનિયા

રોમાનિયા ([5]; પ્રાચીન: રુમાનીયા , રોઉમેનીયા ; [6] [7]) જે દક્ષિણપૂર્વ અને મધ્‍ય યુરોપમાં, બાલ્‍કન દ્વિપકલ્‍પની ઉત્તરમાં, દાનુબે ના નીચેના વિસ્‍તારમાં, કાર્પેથીયન આર્કની અંદર અને બહારના ભાગમાં, કાળા સમુદ્ર[9]ની સીમા પર સ્‍થિત દેશ છે. ડેન્યુબ ડેલ્ટાનો લગભગ સમગ્ર પ્રદેશ તેના વિસ્તારમાં આવેલો છે. પશ્ચિમે તેની સરહદો હંગેરી અનેસર્બિયા સાથે, ઉત્તર-પૂર્વમાં યુક્રેઈન અને રીપબ્લિક ઓફ મોલ્ડોવા સાથે અને દક્ષિણમાં બલ્ગેરિયા સાથે જોડાયેલી છે.

રોમૅનિયા
રોમૅનિયા
ધ્વજ
Coat of arms
સૂત્ર: કાંઈ નહીં
રાષ્ટ્રગીત: Deşteaptă-te, române!)
રાજધાની
અને સૌથી મોટું શહેર		બુખારેસ્ટ
અધિકૃત ભાષાઓરોમૅનિયન૧
સરકારસંસદીય લોકશાહી
સ્વતંત્રતા
• પાણી (%)
૩%
વસ્તી
• જુલાઈ ૨૦૦૬ અંદાજીત
૨૨,૩૦૩,૫૫૨ (૫૦મો)
• ૨૦૦૨ વસ્તી ગણતરી
૨૧,૬૮૦,૯૭૪
જીડીપી (PPP)૨૦૦૬ અંદાજીત
• કુલ
$૨૫૩.૪ બિલિયન (૪૩rd)
• વ્યક્તિ દીઠ
૧૧,૫૫૧ (૬૭મો)
માનવ વિકાસ દર (HDI) (૨૦૦૫)0.792
high · ૬૪મો
ચલણલ્યુ (RON)
સમય વિસ્તારEET (UTC+૨)
• ઉનાળુ (DST)
EEST (UTC+૩)
ટેલિફોન કોડ૪૦
ઇન્ટરનેટ સંજ્ઞા.ro
૧Other languages, such as Hungarian, રોમાની, Ukrainian and Serbian, are co-official at various local levels.

૨ Romanian War of Independence

૩ Treaty of Berlin


પ્રદેશના નોંધાયેલા ઇતિહાસમાં ડેસિઅન્સ, રોમન સામ્રાજ્ય, બલ્ગેરિયન સામ્રાજ્ય, હંગેરીયન રાજ્ય અને ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યના શાસનકાળનો સમાવેશ થાય છે. 1859માં મોલ્ડેવિયા અને વલ્લાચિયાના વિલિનિકરણ દ્વારા રાષ્ટ્ર-રાજ્ય તરીકે દેશની રચના થઈ અને 1878માં તેણે પોતાના સ્વાતંત્ર્યની સ્વીકૃતિ મેળવી. બાદમાં 1918 ટ્રાન્સિલ્વેનિયા, બુકોવિના અને બેસ્સાર્બિયા તેઓ સાથે જોડાયા. વિશ્વ યુદ્ધ IIના અંત વખતે તેના પ્રદેશના વિસ્તારો (હાલના મોલ્ડેવા પ્રદેશો) પર USSRનો કબજો હતો અને રોમાનિયા વોર્સો સંધિનું સભ્ય બન્યુ હતું. 1989માં લોખંડી દીવાલના પતન સાથે રોમાનિયાએ રાજકીય તથા આર્થિક સુધારાઓની શ્રેણીબદ્ધ શરૂઆત કરી. ક્રાંતિ બાદની આર્થિક સમસ્યાઓના એક દસકા બાદ રોમાનિયાએ 2005માં સપાટ કર દર જેવા નિમ્ન આર્થિક સુધારા કર્યા અને જાન્યુઆરી 1, 2007માં યુરોપીયન યુનિયનમાં જોડાયુ. યુરોપીયન સંઘના દેશો પૈકી રોમાનિયામાં આવકનું પ્રમાણ ઘણુ નીચુ હતું ત્યારે સુધારાઓથી વૃદ્ધિની ઝડપ વધી. હવે રોમાનિયા ઉચ્ચ-મધ્યમ આવક ધરાવતા અર્થતંત્રનો દેશ છે.


યુરોપીય સંઘના સભ્ય દેશોમાં રોમાનિયા પાસે 9મો સૌથી મોટો વિસ્તાર અને 7મા ક્રમે સૌથી વિશાળ વસતી (21.5 મિલિયન લોકો)[1] છે. તેનું પાટનગર અને સૌથી મોટુ શહેર બુકારેસ્ટ છે (ઢાંચો:Lang-ro ઢાંચો:IPA-ro), જે યુરોપીય સંઘમાં છઠ્ઠુ સૌથી મોટુ શહેર છે અને ત્યાં 1.9 મિલિયન લોકો વસે છે. 2007માં ટ્રાન્સીલ્વેનિયાના શહેર સિબિઉની સંસ્કૃતિના યુરોપીયન પાટનગર તરીકે પસંદગી કરવામાં આવી હતી.[2] રોમાનિયા માર્ચ 29, 2004ના રોજ નાટો(NATO)માં પણ જોડાયુ હતુ અને તે લેટિન યુનિયન, OSCEના ફ્રાન્કોફોનીનું, લેટિન સંઘનું સભ્ય પણ છે અને CPLPનું સહયોગી સભ્ય છે. રોમાનિયા એ અર્ધ-પ્રમુખશાહી સંઘીય રાજ્ય છે.


એટિમોલોજિ(વ્યુત્પત્તિ શાસ્ત્ર)

રોમાનિયા નું નામ (ઢાંચો:Lang-ro) ઢાંચો:Lang-lat (રોમન) પરથી આવ્યુ છેઢાંચો:Lang-ro.[3] રોમાનિયાનો પોતાની જાતને રોમાનુસ ના વંશજ કહે છે (ઢાંચો:Lang-ro) તે હકીકતનો ઉલ્લેખ 16મી સદીમાં ઘણા લેખકોએ કર્યો છે, જેમાં ટ્રાન્સિલ્વેનિયા, મોલ્ડેવિયા અને વાલ્લેચિયામાં પ્રવાસ કરતા ઈટાલિયન માનવશાસ્ત્રીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે.[4][5][6][7] રોમાનિયન ભાષામાં લખાયેલ સૌથી જૂનો હયાત પત્ર 1521નો છે, જેને "કેમ્પુલંગમાંથી નીએકસ પત્ર " તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.[8] રોમાનિયનમાં લિખિત સંદર્ભોમાં "રુમાનિયન"ના સૌ પ્રથમ ઉદભવ માટે પણ આ દસ્તાવેજ નોંધપાત્ર છે, વોલ્લેચિયાને અહીંયા રુમાનિયન ભૂમિ – ટીએરા રુમાનીએસ્કા (ભૂમિમાંથી ટીએરા Latin: Terra)નું નામ આપવામાં આવ્યું છે. પાછળની સદીઓમાં રોમેનિયન દસ્તાવેજોએ બે શબ્દોનો એકબીજાના પર્યાય તરીકે ઉપયોગ થયો છે: રોમન અને રુમન .[note 1] 17મી સદીના પાછલા ભાગમાં સામાજિક-ભાષાશાસ્ત્રના ક્રમિક વિકાસની સાથે અર્થને લગતા ફેરફારની પ્રક્રિયા આવી અને: "રુમન" સ્વરૂપે, કદાચ નિમ્ન વર્ગમાં સામાન્ય રીતે બોલાતુ હશે, "બોન્ડ્સમેન"(ગુલામ)નો અર્થ મેળવ્યો, જ્યારે કે રોમન સ્વરૂપે દેશી-ભાષાકીય અર્થ રાખ્યો.[9] 1745માં ગુલામીપ્રથાની નાબૂદી બાદ કાળક્રમે "રુમન" સ્વરૂપ નાબૂદ થયુ અને "રોમન", "રોમનેસ્ક" સ્વરૂપ પર સ્પેલિંગ નિશ્ચિતપણે સ્થિર થયો.[note 2] "{0રોમાનિયા{/0}" નામ 19મી સદીના પ્રારંભિક સમયમાં તમામ રોમાનિયનો માટેની સામૂહિક ગૃહભૂમિ તરીકે દસ્તાવેજિત છે.[note 3] ડિસેમ્બર 11, 1861 સુધી આ નામ અધિકૃત રીતે ઉપયોગમાં લેવાતુ હતું.[10]


અંગ્રેજી-ભાષાના સ્રોતો હજુ પણ વિશ્વ યુદ્ધ 2ના સમય સુધી "રુમાનિયા" અથવા "રાઉમેનિયા" શબ્દનો ઉપયોગ કરતા હતા, જે ફ્રેન્ચ સ્પેલિંગ "રાઉમેનિઅ "માંથી લેવામાં આવ્યો હતો, [11] પરંતુ ત્યાર બાદ તે શબ્દોની જગ્યાએ મોટાભાગે અધિકૃત[12] "રોમાનિયા " સ્પેલિંગ આવ્યો.


ઇતિહાસ

પ્રાગ-ઐતિહાસિક અને પ્રાચીન

યુરોપના સૌથી જૂના માનવીય અવશેષો હાલના રોમાનિયામાં આવેલ "કેવ વિથ બોન્સ"માંથી મળ્યા હતા.[13] અવશેષો અંદાજે 42,000 વર્ષ જૂના છે અને યુરોપના સૌથી જૂના માનવ અવશેષો હોવાના કારણે ખંડમાં પ્રવેશ કરનાર આ પ્રકારના પ્રથમ લોકોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા હોવાની સંભાવના છે.[14] હાલના રોમાનિયા વિસ્તારમાં વસવાટ કરનાર લોકોના સૌથી જૂના લિખિત પુરાવા ઈસ પૂર્વે 440માં લખાયેલ હીરોડોટસના હીસ્ટ્રીસ-Histories (હીરોડોટસ)માંથી મળે છે, જેમાં તેમણે ગેટે આદિવાસીઓ વિશે લખ્યુ છે.[15]


ડેસિઅન્સના મતે આ ગેટેના ભાગને થ્રાસિઅન્સની શાખા ગણતા, કે જ્યાં ડેસિઆ (આધુનિક રોમાનિયા, મોલ્ડોવા અને ઉત્તરી બલ્ગેરિયા સંદર્ભે) વસવાટ કરતા હતા. રાજા બુરેબિસ્તાના સમય દરમિયાન ડેસિઅન રાજ્ય તેના મહત્તમ વિસ્તરણે પહોંચ્યુ હતું અને તરત જ પડોશના રોમન સામ્રાજ્યની નજરે ચડી ગયુ હતું. ડેસિઅન્સ દ્વારા ઈસ. 87માં મોએસિઆના રોમન પ્રાંત પર હુમલા બાદ રોમનો સંખ્યાબદ્ધ યુદ્ધો (ડેસિઅન યુદ્ધો) લડ્યા હતા, જેના પરિણામે ઈસ. 106માં સમ્રાટ ટ્રાજનનો વિજય થયો હતો અને રાજ્ય રોમન ડેસિઆનો ભાગ બની ગયુ.[16]


ખનીજની સમૃદ્ધ અનામતો પ્રદેશમાંથી મળી આવી અને ખાસ કરીને સોના તથા ચાંદીની માત્રા અત્યંત વધારે હતી.[17] જેના પરિણામે રોમે આ પ્રાંતનું ભારે સંસ્થાનીકરણ કર્યુ.[18] આનાથી ગ્રામ્ય લેટિન આવ્યું અને ગહનરોમન-કરણનો દોર આવ્યો કે જેનાથી મૂળ-રોમાનિયનનો સમય શરૂ થયો.[19][20] આ ઉપરાંત ઈસ. 3જી સદીમાં ગોથોસ જેવી સ્થળાંતરિત વસતીનું આક્રમણ વધતા રોમન સામ્રાજ્યને ઈસ. 271ની આસપાસ ડેસિઆમાંથી ખસી જવાની ફરજ પડી, આમ તેના તે રોમનોએ ગુમાવેલ પ્રથમ પ્રાંત બન્યુ.[21][22]


આધુનિક રોમેનિયનના મૂળ માટે અનેક તાર્કિક સિદ્ધાંતો ઉભા કરવામાં આવ્યા છે. ભાષાકીય અને ભૂ-ઐતિહાસિક પૃથક્કરણો સૂચવે છે કે રોમેનિયનો દાનુબે ઉત્તર અને દક્ષિણ બંનેમાં મોટા સમુદાય તરીકે ઉભરી આવ્યા.[23] વધુ ચર્ચા માટે જુઓ રોમેનિયનોનું મૂળ(Origin of Romanians).


મધ્ય યુગ
બ્રાન કિલ્લો 1212માં બંધાયો હતો, વ્લાડ ઇઈઈ ઈમ્પેલરનું ઘર હોવાની દંતકથાઓ બાદ તે ડ્રેક્યુલાના કિલ્લા તરીકે ઓળખાવા માંડ્યો હતો

રોમન લશ્કર અને વહીવટીતંત્રએ ડેસિઆ છોડ્યા બાદ આ વિસ્તારો પર ગોથોસ દ્વારા અતિક્રમણ થયુ,[24] અને ત્યાર બાદ 4થી સદીમાં હૂણોએ આક્રમણ કર્યુ.[25] અન્ય ભટકતી જાતિઓ જેપિડ્સ,[26][27] એવાર્સ,[28] બલ્ગર્સ,[26] પેશેનેજ્સ,[29] અને ક્યુમન્સે પણ તેમનું અનુસરણ કર્યુ.[30]


મધ્ય યુગમાં રોમાનિયનો ત્રણ અલગ-અલગ હુકુમતોમાં રહેતા હતા: વાલ્લેચિયા (ઢાંચો:Lang-ro—"રોમાનિયન ભૂમિ"), મોલ્ડેવિયા (ઢાંચો:Lang-ro) અને ટ્રાન્સીલ્વેનિયા. 11મી સદી સુધીમાં ટ્રાન્સિલ્વેનિયા મહદઅંશે હંગેરીના રાજ્યનો સ્વાયત્ત ભાગ બન્યુ,[31] અને 16 સદીથી[32] ટ્રાન્સિલ્વેનિયાની હુકુમત તરીકે સ્વતંત્ર બન્યું અને 1711 સુધી રહ્યુ.[33] અન્ય રોમાનિયન હુકુમતોમાં ઘણા નાના સ્વતંત્ર રાજ્યો હતા, પરંતુ 14મી સદીમાં મોટા રાજ્યો વોલેશિયાની હુકુમત(1310) અને મોલ્ડેવિયાની હુકુમત (1352 આસપાસ) ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યના જોખમનો સામનો કરવા અસ્તિત્વમાં આવ્યા.[34][35] વ્લાડ III ધી ઈમ્પેલરે ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્ય સંબંધમાં સ્વતંત્ર નીતિ જાળવી રાખી અને 1462માં મેહમેદ IIના આક્રમણોનો રાત્રિ હુમલાઓ પરાજય કર્યો.[36]


1541 સુધીમાં સમગ્ર બાલ્કન દ્વીપકલ્પ અને મોટાભાગનું હંગેરી ઓટ્ટોમન પ્રાંત બની ગયા. આનાથી વિપરિત મોલ્ડેવિયા, વાલ્લેશિયા અને ટ્રાન્સિલ્વેનિયા ઓટ્ટોમન ખંડિયા રાજ્ય બન્યા, પરંતુ અને 18મી સદી સુધી પોતાની આંતરિક સ્વાયત્તતા તથા કેટલુંક બાહ્ય સ્વાતંત્ર્ય જાળવી રાખ્યુ. આ સમયગાળા દરમિયાન ધીમે-ધીમે અલોપ થઈ રહેલી સામંતશાહી પદ્ધતિ રોમેનિયન ભૂમિની લાક્ષણિકતા હતી; કેટલાક પ્રખ્યાત શાસકોની ઓળખ જેમ કે મોલ્ડેવિયામાં મહાન સ્ટીફન, વેસાઈલ લુપુ, અને ડિમિટ્રી કેન્ટેમિર, વોલેશિયામાં માટેઈ બાસાર્બ, વ્લાડ III ધી ઈમ્પેલર, અને કોન્સ્ટેન્ટિન બ્રેન્કોવેનુ, ટ્રાન્સલિવેનિયામાં ગેબ્રિઅલ બેથલેન ; ફેનેરિઓટ એપોક; અને રાજકીય તથા લશ્કરી પ્રભાવ તરીકે રશિયન સામ્રાજ્યનો ઉદય.[37]


16મી સદીના અંત વખતે મોલ્ડેવિયા, વાલ્લેશિયા અને ટ્રાન્સીલ્વેનિયા

1600માં વોલેશિયા, મોલ્ડોવા અને ટ્રાન્સલિવેનિયાની હુકુમતોના સમાંતર વડા વોલેશિયન રાજુકમાર માઈલ ધી બ્રેવ (મિહાઈ વિટેઝુલ ), ઓલ્ટેનિયાના બાન હતા, પરંતુ માત્ર એક વર્ષ બાદ ઓસ્ટ્રિયન લશ્કરના જનરલ ગિઓર્જિઓ બાસ્તા દ્વારા મિહાઈની હત્યા બાદ એકીકરણની શક્યતાઓ નાશ પામી . એક વર્ષ કરતાં ઓછા સમય માટે ટ્રાન્સિલ્વેનિયાના રાજકુમાર રહેલા મિટાઈ વિટેઝુલનો ઈરાદો પ્રથમ વખત ત્રણ હુકુમતોને એક કરવાનો અને આ પ્રદેશમાં આજના રોમાનિયા સાથે સરખાવી શકાય તેવા એક રાજ્યની સ્થાપના કરવાનો હતો.[38]


તેમના મૃત્યુ બાદ તાબા હેઠળના રાજ્યો તરીકે મોલ્ડોવા અને વોલેશિયા પાસે સંપૂર્ણ આંતરિક સ્વાયત્તતા અને બાહ્ય સ્વાતંત્ર્ય હતું, કે જે આખરે 18મી સદીમાં ગુમાવવુ પડ્યુ. મોટા તૂર્કીશ યુદ્ધમાં તુર્કો પર ઓસ્ટ્રિયાના વિજય બાદ 1699માં ટ્રાન્સિલ્વેનિયા ઓસ્ટ્રિયન સામ્રાજ્યના હાસબર્ગનો ભાગ બન્યુ. ઓસ્ટ્રિયનોએ આના પગલે પોતાના સામ્રાજ્યનો ઝડપી વિસ્તાર કર્યો: 1718માં ઓલ્ટેનિયા તરીકે ઓળખાતા વોલેશિયાના મહત્વના ભાગને ઓસ્ટ્રિયન રાજાશાહી સાથે ભેળવી દેવામાં આવ્યું અને તે માત્ર 1739માં પાછુ મેળવી શકાયુ. 1775માં ઓસ્ટ્રિયન સામ્રાજ્ય મોલ્ડેવિયાના ઉત્તર-પશ્ચિમી ભાગ પર કબજો ધરાવતુ હતું, જે પાછળથી બુકોવિના કહેવાતુ હતુ, જ્યારે કે પૂર્વીય હિસ્સાની હુકુમત ( બેસ્સાર્બિયા) પર 1812 સુધી રશિયાનો કબજો હતો.[37]


સ્વાતંત્ર્ય અને રાજાશાહી
વિશ્વયુદ્ધ 1 પહેલા રોમાનિયનોની વસતી ધરાવતા પ્રદેશો

ટ્રાન્સીલ્વેનિયા અને ઓટ્ટોમનમાં ઓસ્ટ્રો-હંગેરિયન શાસન દરમિયાન વાલ્લેચિયા અને મોલ્ડેવિયા પર આધિપત્ય વધ્યુ હતુ અને પ્રદેશમાં વસતીમાં બહુમતિ હોવા છતાં મોટાભાગના રોમાનિયનો દ્વિતિય-વર્ગના નાગરિકો (અથવા એટલે સુધી કે નાગરિક ના હોય)[39] તેવી સ્થિતિમાં હતા.[40][41] બ્રાસોવ જેવા ટ્રાન્સીલ્વેનિયાના કેટલાક શહેરોમાં (ટ્રાન્સીલ્વેનિયન સેક્સન વખતે ક્રોનસ્ટેડ્ટનો ગઢ હતો) તો રોમાનિયનોને શહેરની દિવાલોની અંદર પ્રવેશવાની મંજૂરી પણ નોહતી.[42]


1848ની ક્રાંતિની નિષ્ફળતા બાદ મહા સત્તાઓએ એક જ રાજ્યમાં અધિકૃત રીતે સંમિલિત કરવાની રોમાનિયનોની ઈચ્છાનું સમર્થન કર્યું નહીં, જેના કારણે ઓટ્ટોમનોના વિરોધમાં એકલા હાથે આગળ વધવા રોમાનિયાને ફરજ પડી. 1859માં મોલ્ડેવિયા અને વાલ્લેચિયા બંનેમાં એક જ વ્યક્તિ –એલેક્ઝાન્ડ્રુ ઈઓઆન કુઝા– ને પ્રિન્સ તરીકે ચૂંટવામાં આવી (રોમાનિયનમાં ડોમ્નિટોર ).[43] આમ રોમાનિયા અંગત જોડાણ તરીકે રચાયુ, જો કે આ રોમાનિયામાં ટ્રાન્સીલ્વેનિયાનો સમાવેશ થતો નહોતો. ત્યાં ઉચ્ચવર્ગ અને શાસકોમાં મુખ્યત્વે હંગેરિયનો જ હતા અને સ્વાભાવિકપણે 19મી સદીના પાછલા ભાગમાં રોમાનિયન રાષ્ટ્રવાદ હંગેરિયનોની વિરુદ્ધમાં ચાલ્યો. અગાઉના 900 વર્ષોની જેમ ઓસ્ટ્રિયા-હંગેરીની જેમ જ, વિશેષ કરીને 1867ની દ્વિમુખી-રાજાશાહીએ રોમાનિયનો બહુમતિ ધરાવતા હતા તેવા ટ્રાન્સીલ્વેનિયાના ભાગોમાં પણ હંગેરિયનોને મજબૂત સત્તામાં રાખ્યા.


1866ના ડીઈટેટ બળવા માં કુઝાને દેશનિકાલ અપાયો અને તેની જગ્યાએ હોહેન્ઝોલ્લેર્ન-સિગ્મારિન્જેનના પ્રિન્સ કાર્લ આવ્યા, કે જે રોમાનિયાના પ્રિન્સ કેરોલ તરીકે જાણીતા બન્યા. રુસો-તૂર્કિશ યુદ્ધ દરમિયાન રોમાનિયા રશિયાના પક્ષે રહીને લડ્યુ હતુ,[44] અને 1878ની બર્લિનની સંધિમાં મહાસત્તાઓએ રોમાનિયાને સ્વતંત્ર રાજ્ય તરીકે માન્યતા આપી હતી.[45][46] જેના બદલામાં રોમાનિયાએ બેસ્સાર્બિયાના ત્રણ દક્ષિણી જિલ્લાઓ રશિયાને સોંપ્યા અને ડોબ્રુજા મેળવ્યુ. 1881માં રાજ્યની હુકુમત ઉભી કરવામાં આવી અને પ્રિન્સ કેરોલ રાજા કેરોલ I બન્યા.


1878–1914ના સમયગાળા દરમિયાન રોમાનિયાએ સ્થિરતા અને વિકાસ અનુભવ્યા. દ્વિતિય બાલ્કન યુદ્ધ દરમિયાન રોમાનિયા બલ્ગેરિયાની સામે ગ્રીસ, સર્બિયા, મોન્ટેનેગ્રો અને તૂર્કીની સાથે જોડાયું અને શાંતિ માટેની બુકારેસ્ટની સંધિ(1913)માં રોમાનિયાએ દક્ષિણી દોબ્રુડ્જા મેળવ્યુ.[47]


વિશ્વ યુદ્ધો અને ગ્રેટર રોમાનિયા
(1916–1945)
20મી સદી દરમિયાન રોમાનિયન પ્રદેશ: જાંબુડિયો રંગ 1913 પહેલાનુ જૂનું રાજ્ય સૂચવે છે, ગુલાબી વિશ્વયુદ્ધ 1માં જોડાયા બાદ રોમાનિયાએ મેળવેલા અને વિશ્વયુદ્ધ 2 બાદ રહેલા મોટા રોમાનિયાના વિસ્તારો સૂચવે છે, રોમાનિયા સાથે વિશ્વયુદ્ધ 1 બાદ જોડાયેલા વિસ્તારો અથવા બીજા બાલ્કન યુદ્ધ બાદ ભેળવેલી દેવાયેલા વિસ્તારો નારંગી સૂચવે છે. નાનો હેર્ટઝા પ્રાંત પણ જાંબુડિયો છે, પરંતુ તે ગુમાવી દેવો પડ્યો હતો, 1913 પહેલા જૂના સામ્રાજ્યનો તે ભાગ હતો, પરંતુ વિશ્વયુદ્ધ 2 પછી તે ભાગ ગુમાવવો પડ્યો હતો.

ઓગસ્ટ 1914માં વિશ્વ યુદ્ધ I ફાટી નીકળ્યુ ત્યારે રોમાનિયાએ પોતાની તટસ્થતા જાહેર કરી હતી. બે વર્ષ બાદ સાથીઓના દબાણ બાદ (ખાસ કરીને નવો મોરચો ખોલવા હતાશ બનેલા ફ્રાન્સનું દબાણ) રોમાનિયાએ ઓગસ્ટ 14/27 1916ના રોજ સાથીઓ સાથે જોડાણ કર્યુ અને ઓસ્ટ્રિયા-હંગેરી સામે યુદ્ધ જાહેર કર્યુ. આ પગલા માટે ગુપ્ત લશ્કરી સમજૂતિની શરતો અનુસાર રોમાનિયન લોકો માટે રાષ્ટ્રીય અખંડિતતા સ્થાપવાના રોમાનિયાના ધ્યેયમાં સહકારની ખાતરી આપવામાં આવી.[48]


રોમાનિયા માટે રોમાનિયન લશ્કરી અભિયાનનો અંત વિનાશક રહ્યો કારણ કે ચાર મહિનાની અંદર મધ્ય સત્તાઓએ દેશના બે-તૃતિયાંશ ભાગ પર વિજય મેળવ્યો હતો અને મોટા ભાગનું લશ્કર કેદ પકડાયુ અથવા હણાયુ હતું. આમ છતાં 1917માં આક્રમક દળોને અટકાવી દેવાયા બાદ મોલ્ડેવિયા રોમાનિયાના હાથમાં રહ્યું. યુદ્ધના અંત સુધીમાં ઓસ્ટ્રિયા-હંગેરી અને રશિયન સામ્રાજ્ય વિઘટિત થયા અને ભાંગી પડ્યા; બેસ્સાર્બિયા, બુકોવિના અને ટ્રાન્સીલ્વેનિયાએ 1918માં રોમાનિયાના રાજ્ય સાથે અખંડિતતાનો સ્વીકાર કર્યો. 1914થી 1918 સુધીમાં તત્કાલિન સરહદોની અંદર કુલ લશ્કરી અને નાગરિક મૃ્ત્યુનો આંકડો 748,000 હોવાનો અંદાજ છે.[49] 1920 સુધીમાં ટ્રિએનોન સંધિ મુજબ હંગેરીએ ટ્રાન્સીલ્વેનિયા પરના ઓસ્ટ્રો-હંગેરિયન રાજાશાહીના દાવા પડતા મૂક્યા.[50] રોમાનિયાનું બુકોવિના સાથેના જોડાણને 1919માં સેઈન્ટ જર્મેઈન સંધિમાં,[51] અને બેસ્સેર્બિયા સાથેના જોડાણને 1920માં પેરિસની સંધિ દ્વારા માન્યતા મળી હતી.[52]


રોમેનિયન અભિવ્યક્તિ રોમેનિયા મેર (શબ્દશઃ અનુવાદ "મહાન રોમાનિયા", પરંતુ સામાન્ય રીતે તેને "વધારે મોટા રોમાનિયા" કહેવાય છે) આંતર-યુદ્ધના સમયગાળાના સમયનો અને તે સમયે વિસ્તરણ દ્વારા રોમાનિયામાં આવરી લેવાયેલી સરહદોનો સંદર્ભ આપે છે (નકશો જુઓ). રોમાનિયાએ તે સમયે તેની સરહદોનો વ્યાપ મહત્તમ વધાર્યો હતો(લગભગ તમામ 300,000 km2 (120,000 sq mi)),[53] અને બધી ઐતિહાસિક રોમાનિયન ભૂમિને ભેગી કરી હતી.[53]

બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન રોમાનિયાએ ફરી વાર તટસ્થ રહેવા પ્રયત્ન કર્યો હતો, પરંતુ જુન 28, 1940ના રોજ તેને સોવિયેત આખરીનામુ મળ્યુ, જેમાં બિન-જોડાણના સંજોગોમાં અતિક્રમણની ગર્ભિત ધમકી આપવામાં આવી હતી.[54] મોસ્કો અને બર્લિનના દબાણ હેઠળ રોમાનિયન વહીવટીતંત્ર અને લશ્કરને યુદ્ધ નિવારવા માટે બેસ્સાર્બિયાની સાથે ઉત્તરી બુકોવિનામાંથી પીછેહઠ કરવી પડી.[55] અન્ય પરિબળોની સાથે આ સ્થિતિએ સરકારને ધરીઓ સાથે જોડાણ માટે પ્રોત્સાહન આપ્યું. ત્યાર બાદ ધરી મધ્યસ્થીના ફળ સ્વરૂપે દક્ષિણી દોબ્રુજા બલ્ગેરિયાને આપવામાં આવ્યુ, જ્યારે કે હંગેરીને ઉત્તરી ટ્રાન્સીલ્વેનિયા મળ્યુ .[56] સરમુખત્યાર રાજા કેરોલ IIને 1940માં પદભ્રષ્ટ કરાયા અને તેમના સ્થાને રાષ્ટ્રીય લશ્કરી રાજ્ય સ્થપાયુ, જેમાં ઈઓન એન્ટોનેસ્કુ અને આયર્ન ગાર્ડ વચ્ચે સત્તાઓ વિભાજિત હતી. મહિનાઓની અંદર એન્ટોનેસ્કુએ આયર્ન ગાર્ડને કચડી નાખ્યા અને ત્યાર બાદના વર્ષમાં રોમાનિયાએ ધરી સત્તાઓના પક્ષે યુદ્ધમાં ઝુકાવ્યુ. યુદ્ધ દરમિયાન નાઝી જર્મની માટે રોમાનિયા તેલનો મહત્વનો સ્રોત હતો,[57]જેના કારણે સાથીઓ દ્વારા અનેક બોમ્બ હુમલાઓ થયા . સોવિયેત સંઘ પર ધરીઓના અતિક્રમણના પગલે ઈઓન એન્ટોનેસ્કુના નેતૃત્વ હેઠળ રોમાનિયાએ બેસ્સાર્બિયા અને ઉત્તરી બુકોવિના સોવિયેત રશિયા પાસેથી પરત મેળવ્યા. હોલોકોસ્ટમાં એન્ટોનેસ્કુ ટુકડીઓએ મોટી ભૂમિકા ભજવી,[58] અને કંઈક અંશે યહુદીઓ પર અત્યાચાર અને સામૂહિક સંહારની નાઝીઓની નીતિનું અનુસરણ કર્યુ અને રોમાસને સોવિયેત સંઘ પાસેથી પૂર્વીય વિસ્તારો (ટ્રાન્સનિસ્ટ્રિઆ) અને મોલ્ડેવિયા પરત મળ્યા.[59]


ઓગસ્ટ 1944માં રાજા રોમાનિયાના માઈકલ I દ્વારા એન્ટોનેસ્કુની હકાલપટ્ટી અને ધરપકડ કરાઈ. રોમાનિયાએ પક્ષ બદલ્યો અને સાથીઓ સાથે જોડાણ કર્યું, પરંતુ 1947ના પેરિસ શાંતિ સંમેલનમાં નાઝી જર્મનીને હરાવવામાં તેની ભૂમિકાની સરાહના થઈ નહિ.[60] યુદ્ધના અંત સુધીમાં રોમાનિયન લશ્કરે 300,000 જીવનની ખુવારી સહન કરી.[61] 1939ની સરહદોની અંદર યહૂદી હોલોકોસ્ટ પીડિતોનો કુલ આંકડો 469,000 હતો, જેમાં બેસ્સેર્બિયા અને બુકોવિનાના 325,000નો પણ સમાવેશ થતો હતો.[62]

સામ્યવાદ
(1945–1989)

[[ચિત્ર:Coat_of_arms_of_PCR.svg‎IMAGE_OPTIONSThe coat of arms of the [[]] દેશમાં હજુ પણ લાલ લશ્કરના દળોની છાવણીઓ હતી અને તેઓ ડી ફેક્ટો અંકુશ ધરાવતા હતા, સામ્યવાદ- પ્રભુત્વ ધરાવતી સરકારે નવી ચૂંટણીઓની જાહેરાત કરી અને આમાં તેમણે ધાક-ધમકી દ્વારા અને ચૂંટણીમાં ગોલમાલ દ્વારા 80% મતો સાથે અને વિજય મેળવ્યો.[63] આમ બહુ ઝડપથી તેમણે પોતાની જાતને વર્ચસ્વવાળા રાજકીય પરિબળ તરીકે સ્થાપિત કરી.


1947માં સામ્યવાદીઓએ રાજા માઈકલ Iને પદ ત્યાગ કરવા અને દેશ છોડવા વિવશ કર્યા અને રોમાનિયાને જનતાનું ગણતંત્ર જાહેર કર્યુ.[64][65] રોમાનિયા 1950ના દસકાના છેલ્લા વર્ષો સુધી USSRના સીધા લશ્કરી કબજા અને આર્થિક અંકુશ હેઠળ રહ્યુ. આ સમય દરમિયાન શોષણ કરવાના હેતુથી સ્થપાયેલ સોવિયેત-રોમાનિયન કંપનીઓ (સોવરોમ્સ) રોમાનિયાના વિપુલ કુદરતી ભંડારોને ચૂસતી રહી.[66][67]


1940ના દસકાના પાછલા સમયથી 1960ના પ્રારંભિક વર્ષો દરમિયાન સામ્યવાદી સરકારે આતંકનું સામ્રાજ્ય સ્થાપી દીધું અને આ માટે તેણે મુખ્યત્વે સીક્યુરિટેટ (નવી ગુપ્ત પોલીસ)નો ઉપયોગ કર્યો. આ સમયગાળા દરમિયાન તેમણે "રાજ્યના દુશ્મનો"ના સફાયા માટે અનેક અભિયાનો આદર્યા અને તેમાં રાજકીય કે આર્થિક કારણો દર્શાવીને સેંકડો વ્યક્તિઓ મારી નખાયા અથવા કેદમાં પૂરવામાં આવ્યા.[68] સજાઓમાં દેશનિકાલ, આંતરિક હદપાર અને બળજબરીથી મજૂરી કરાવવાની છાવણીઓમાં મોકલવાનો સમાવેશ થતો હતો; અસંતુષ્ટોને ભારે ક્રૂરતાથી દબાવવામાં આવ્યા. આ સમયની ધૃણાસ્પદ ઘટના પિટેસ્ટિ જેલમાં બની, અહીંયા રાજકીય વિરોધીઓના એક જૂથને યાતના દ્વારા સુધારણાના કાર્યક્રમમાં મૂકવામાં આવ્યા. ઐતિહાસિક દસ્તાવેજો દર્શાવે છે કે વિશાળ જનસમુદાય પર અત્યાચાર, ક્રૂરતા અને મૃત્યુની હજારો ઘટનાઓ બની હતી અને તેમાં રાજકીય વિરોધીઓથી માંડીને સામાન્ય નાગરિકો પણ ભોગ બન્યા હતા.[69]


1965માં નિકોલ સીઉસેસ્કુ સત્તામાં આવ્યા અને સોવિયેત આગેવાની હેઠળના 1968ના ચેકોસ્લોવાકિયા અતિક્રમણની ટીકા કરનાર અને 1967ના છ-દિવસના યુદ્ધ બાદ ઈઝરાયેલ સાથેના રાજદ્વારી સંબંધો ચાલુ રાખનાર એક માત્ર વોર્સો કરાર રાષ્ટ્ર સહિતના નિર્ણયોના અમલ જેવી સ્વતંત્ર નીતિઓ શરૂ કરી; જર્મનીના ફેડરલ રીપબ્લિક સાથે આર્થિક સંબંધો (1963) અને રાજદ્વારી સંબંધો(1967) સ્થાપ્યા.[70] આ ઉપરાંત આરબ રાષ્ટ્રો સાથેના નજદીકી સંબંધો (અને PLO)ના કારણે રોમાનિયા ઈઝરાયેલ–ઇજિપ્ત અને ઈઝરાયેલ–PLO શાંતિ પ્રક્રિયામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શક્યુ.[71] પરંતુ, 1977 અને 1981ની વચ્ચે રોમાનિયાના વિદેશી દેવામાં તીવ્ર વૃદ્ધિ થતાં (૩ અબજ યુએસ ડોલરમાંથી વધીને 10 અબજ),[72] IMF અથવા વિશ્વ બેંક જેવા આંતરરાષ્ટ્રીય નાણા સંગઠનોનો પ્રભાવ વધ્યો અને નિકોલ Nicolae સીઉસેસ્કુની સરમુખત્યારવાદી નીતિઓમાં અવરોધ આવ્યો. પરિણામસ્વરૂપ તેમણે રોમાનિયનોને નિચોવી નાખે તેવી અને રોમાનિયન અર્થતંત્રને રુંધી કાઢે તેવી નીતિઓ લાદી અને વિદેશી ઋણ ચૂકવવા પ્રયાસ કર્યો, જ્યારે કે બીજી બાજુ પોલીસ રાજ્યની સત્તાઓમાં અમર્યાદ વધારો કર્યો અને વ્યક્તિત્વ પૂજાને પ્રોત્સાહન આપ્યુ. આના કારણે સીઉસેસ્કુનીની લોકપ્રિયતામાં નાટ્યાત્મક ઘટાડો આવ્યો અને પરિણામસ્વરૂપ તેને સત્તા પરથી ઉખાડી ફેંકાયો તથા 1889ની રોમાનિયન ક્રાંતિની લોહિયાળ ઘટનામાં તેની હત્યા કરાઈ.


2006માં રોમાનિયામાં સામ્યવાદી સરમુખત્યારશાહી માટેના પ્રેસિડેન્શિયલ કમિશનના અંદાજ મુજબ સામ્યવાદી દમનનો સીધો ભોગ બનેલા લોકોની સંખ્યા 2 મિલિયન હતી.[73][74] સામ્યવાદી જેલોમાં મળેલી યાતનાના પરિણામે આઝાદીમાં મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યાનો આમાં સમાવેશ કરાયો નથી અને દેશના વિકટ આર્થિક સંજોગોના કારણે મૃત્યુ પામનાર લોકોની વિગતો પણ શામેલ કરાઈ નથી.


વર્તમાન લોકશાહી

ક્રાંતિ બાદ ઈઓન ઈલિએસ્કુની આગેવાની હેઠળના નેશનલ સાલ્વેશન ફ્રન્ટે અંશતઃ બહુ-પક્ષીય લોકશાહી અને મુક્ત બજારના પગલાઓ લીધા.[75][76] ક્રિશ્ચિઅન-ડેમોક્રેટિક નેશનલ પીઝન્ટ્સ પાર્ટી, નેશનલ લિબરલ પાર્ટી અને રોમાનિયન સોશિયલ ડેમોક્રેટ પાર્ટી જેવા યુદ્ધ પહેલાના સમયના અનેક મોટા રાજકીય પક્ષોને ફરી જીવિત કરવામાં આવ્યા. એપ્રિલ 1990માં અનેક મોટી રાજકીય રેલીઓ બાદ યુનિવર્સિટી સ્ક્વેર, બુકારેસ્ટ ખાતે તાજેતરમાં યોજાયેલ સંસદીય ચૂંટણીના વિરોધમાં ધરણા શરૂ થયા અને ફ્રન્ટ પૂર્વ સામ્યવાદીઓ અને સીક્યુરીટેટના સભ્યોનું બનેલ હોવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો. વિરોધકર્તાઓએ ચૂંટણીના પરિણામ સ્વીકાર્યા નહિ અને તેને બિન-લોકતાંત્રિક ગણાવીને પૂર્વ ઉચ્ચ સ્તરના સામ્યવાદી પક્ષના સભ્યોની બાદબાકીની માગ કરી. આ વિરોધ ખૂબ જ ઝડપથી ઉગ્ર બન્યો અને (ગોલેનિઅડ તરીકે ઓળખાતા) જંગી દેખાવો થવા લાગ્યા . શાંતિપૂર્ણ દેખાવો હિંસામાં ફેરવાઈ ગયા અને જિઉ વેલીના સ્થાનિક કોલસાના ખાણિયાઓની હિંસક દખલના કારણે જુન 1990 માઈનરિઅડ તરીકે યાદ કરવામાં આવતી ઘટના બની.[77]


પરિણામસ્વરૂપ ફ્રન્ટ(મોરચા)ના વિભાજન બાદ ઘણા રાજકીય પક્ષો ઉદભવ્યા, જેમાં રોમાનિયન ડેમોક્રેટ સોશિયલ પાર્ટી (પાછળથી સોશિયલ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી), ડેમોક્રેટિક પાર્ટી અને (એલાયન્સ ફોર રોમાનિયા)નો સમાવેશ થાય છે. 1990થી 1996 સુધી અનેક યુતિઓ અને સરકારોએ રાજ્યના વડા તરીકે ઈઓન ઈલિએસ્કુ સાથે રોમાનિયાનો વહીવટ કર્યો. ત્યાર બાદથી સરકારના ત્રણ લોકતાંત્રિક ફેરફાર કરાયા: 1996માં ડેમોક્રેટિક-લિબરલ વિરોધપક્ષ અને તેના નેતા એમિલ કોન્સ્ટેન્ટિનેસ્કુ સત્તા માટે સંમત થયા; 2000માં ધી સોશિયલ ડેમોક્રેટ્સ ફરી સત્તામાં આવ્યા અને ઈલિએસ્કુ ફરી પ્રમુખ બન્યા; અને 2004માં જસ્ટિસ એન્ડ ટ્રુથ એલાયન્સ તરીકે ઓળખાતા પક્ષોના જોડાણ સાથે ટ્રીઅને બાસેસ્કુ પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા. મોટા જોડાણ દ્વારા સરકારની રચના કરવામાં આવી અને તેમાં કન્ઝર્વેટિવ પાર્ટી અને એથનિક હંગેરીયન પાર્ટીનો પણ સમાવેશ થતો હતો.


શીત યુદ્ધબાદ રોમાનિયાએ પશ્ચિમી યુરોપ સાથેના સંબંધોમાં નિકટતા વધારી અને 2004માં નાટો સાથે જોડાયુ અને બુકારેસ્ટમાં 2008 સમિટની યજમાની કરી.[78] 1993માં દેશે યુરોપીયન યુનિયનમાં સભ્યપદ માટે અરજી કરી અને 1995માં EU સંલગ્ન દેશ બન્યો તથા જાન્યુઆરી 1, 2007ના રોજ સભ્ય બન્યો.[79]


મુક્ત પ્રવાસ કરાર અને શીતયુદ્ધ- બાદની રાજદ્વારી સ્થિતિઓની સાથે 1990ના દસકા બાદની આર્થિક મંદીમાં જીવનની મુશ્કેલીઓ બાદ રોમાનિયા પાસે ડાયસ્પોરા(યહૂદીઓનું ગેરયહૂદીમાં વિખરાઈ જવું)વધી રહ્યા છે, એક અંદાજ મુજબ 2 મિલિયનથી વધુ લોકો આવા છે. પરદેશમાં વસવાના મુખ્ય લક્ષ્ય સ્પેન, ઈટાલી, જર્મની, ઓસ્ટ્રિયા, યુકે, કેનેડા અને યુએસએ છે.[80]


ભૂગોળ
રોમાનિયાનો ભૌગોલિક નકશો

સપાટી પરના પ્રદેશની સાથે238,391 square kilometres (92,043 sq mi), રોમાનિયા એ દક્ષિણીપૂર્વ યુરોપમાં સૌથી મોટું અને યુરોપમાં 12મુ સૌથી મોટુ રાષ્ટ્ર છે.[81] સર્બિયા અને બલ્ગેરિયા સાથેની રોમાનિયાની સરહદનો મોટો ભાગ દાનુબેનો બનેલો છે. દાનુબે પ્રુટ નદી સાથે જોડાય છે, જે મોલ્ડોવાના રીપબ્લિક સાથેની સરહદ બનાવે છે.[81] દાનુબે રોમાનિયાના વિસ્તારમાં થઈને કાળા સમુદ્રમાં વહે છે, જેના લીધે યુરોપનો સૌથી વધુ સંરક્ષિત અને બીજો સૌથી મોટો ત્રિકોણ બને છે અને તે જૈવિક ક્ષેત્રની અનામતો અને જૈવિક વૈવિધ્યવાળી વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ ધરાવે છે.[82] અન્ય મહત્વની નદીઓમાં ઉત્તર-દક્ષિણ મોલ્ડેવિયામાંથી વહેતી સિરેટ, કાર્પેથિઅન પર્વતોમાંથી ઓલ્ટેનિયામાં થઈને વહેતી ઓલ્ટ, અને પૂર્વ અને પશ્ચિમ તરફ ટ્રાન્સીલ્વેનિયામાં થઈને વહેતી મુરેસ છે.[81]


રોમાનિયાની ભૂમિ પર્વતીય અને તળેટીના વિસ્તારોમાં લગભગ સરખે ભાગે વહેંચાયેલી છે. તેની 14 પર્વતીય હારમાળાઓ કાર્પેથિઅન પર્વતો રોમાનિયાના કેન્દ્રમાં વર્ચસ્વ ધરાવે છે અને 2,000 મીટરની ઊંચાઈએ પહોંચે છે.[81] રોમાનિયાનો સૌથી ઊંચો પર્વત મોલ્ડોવેનુ શિખર છે (2,544 m (8,346 ft)). દક્ષિણ-મધ્ય રોમાનિયામાં બારાજેન પ્લેન તરફ કાર્પાથિઅન્સ પર્વતોમાં મિઠાશ કરે છે. રોમાનિયાનું ભૌગોલિક વૈવિધ્ય વૃક્ષો અને વન્ય પ્રાણીઓની સમૃદ્ધિ તરફ દોરી જાય છે.[81]


પર્યાવરણ
રેટેઝેટ નેશનલ પાર્કની અંદર હિમઝરણાના તળાવો

કુદરતી અને અર્ધ-કુદરતી ઈકોસીસ્ટમથી દેશનો ઘણો વિસ્તાર (ભૂમિ પ્રદેશનો47%) છવાયેલો છે.[83] રોમાનિયાના તમામ જંગલોમાંથી અડધા જંગલો (દેશના 13%)ને ઉત્પાદન માટે નહિ પરંતુ જળ સંરક્ષણ માટે સાચવવામાં આવતા હોવાથી યુરોપના બિન-હસ્તક્ષેપવાળા મોટા જંગલો પૈકીના એક રોમાનિયામાં છે.[83] રોમાનિયન વન્ય પર્યાવરણની સંપૂર્ણતાનો અંદાજ એના પરથી આવી શકે છે કે યુરોપીયન વન્યની શ્રેણીના તમામ જીવજંતુઓની ઉપસ્થિતિ જોવા મળે છે, જેમાં તમામ યુરોપીયન છીંકણી રીંછો અને વરુના અનુક્રમે 60% તથા 40%નો સમાવેશ થાય છે.[84] રોમાનિયામાં સસ્તન(કે જેના માટે કાર્પેથિઅન ચેમોઈસ સૌથી વધારે જાણીતા છે), પક્ષીઓ, સરીસૃપો, એકકોષીની પણ લગભગ 400 અદ્વિતિય જાતો છે.[85]


લગભગ 10,000 km2 (3,900 sq mi) (કુલ વિસ્તારના લગભગ 5%) કુલ સંરક્ષિત વિસ્તારમાંથી રોમાનિયામાં છે.[86] જેમાં દાનુબે ત્રિકોણ અનામત જૈવક્ષેત્ર સૌથી મોટું છે અને યુરોપમાં સૌથી ઓછું નુકસાન પામેલ ભીનીભૂમિનું સંકુલ છે, કે જે કુલ સમગ્ર વિસ્તાર આવરી લે છે.5,800 km2 (2,200 sq mi).[87] દાનુબે ત્રિકોણના જૈવ વૈવિધ્યની મહત્તા આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે જાણીતી છે. સપ્ટેમ્બર 1990માં તે જૈવક્ષેત્ર અભયારણ્ય તરીકે જાહેર થયું હતું, રામસર વિસ્તાર મે 1991માં અને આ વિસ્તારમાંથી 50% કરતા વધુ વિસ્તાર વર્લ્ડ હેરિટેજ યાદીમાં ડિસેમ્બર 1991માં સ્થાન પામ્યો.[88] તેની સરહદોની અંદર વિશ્વનની સૌથી વધારે વ્યાપક રીડ બેડ પદ્ધતિ છે.[89] અન્ય બે જૈવ ક્ષેત્ર અભયારણ્યો છે: રેટેઝેટ નેશનલ પાર્ક અને રોડના નેશનલ પાર્ક.


વન્યજીવ અને વનસ્પતિ
દાનુબે ડેલ્ટામાં પેલિકન

રોમાનિયામાં 3,700 પ્રકારના સ્થળો છે, કે જેમાંથી અત્યાર સુધીમાં 23ને કુદરતી સ્થાપત્યો, 74ને લુપ્ત, 39ને લુપ્તપ્રાય, 171ને દયાજનક અને 1,253 દુર્લભ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા છે.[90] અલ્પેઈન ઝોન, ફોરેસ્ટ ઝોન અને સ્ટેપ્પે ઝોન એ રોમાનિયામાં વનસ્પતિના ત્રણ મોટા વિસ્તારો છે. જમીન અને વાતાવરણની લાક્ષણિકતાઓ તથા ઊંચાઈના આધારે વનસ્પતિ ઉછેરની પદ્ધતિ સ્થાપિત થઈ છે. જેમ કે: ઓક, ફ્લાસ્ક, લિન્ડન, એશ (સ્ટેપ્પ ઝોન અને નીચા પર્વતો), બીચ, ઓક (500 અને 1200 મીટરની વચ્ચે), સ્પ્રુસ, ફિર, પાઈન (1200 અને 1800 મીટરની વચ્ચે), જ્યુનિપર, માઉન્ટેઈન પાઈન અને ડ્વાર્ફ ટ્રીસ (1800 અને 2000 મીટરમાં), નાની જડીબુટ્ટીઓ ધરાવતા અલ્પેઈન ઘાસના મેદાન(2૦૦૦ મીટરથી વધારે).[91] ભેજવાળા વાતાવરણના કારણે ઊંચી ટેકરીઓની આસપાસ મીડો, રીડ, રશ, સેઝની વિશેષ પ્રકારની વનસ્પતિઓ થાય છે અને ઘણી વાર તેની સાથે વિલો, પોપલર અને એરિનિનો ટુકડો હોય છે. દાનુબે ડેલ્ટામાં ભેજવાળી બાગાયતનું પ્રમાણ વધારે છે.[91]


રોમાનિયાની વન્યજીવ સમૃદ્ધિમાં 33,792 પ્રજાતિના પ્રાણીઓનો સમાવેશ થાય છે, 33,085 પૃષ્ઠવંશ સિવાયના અને 707 પૃષ્ઠવંશના છે.[90] પૃષ્ઠવંશ પ્રજાતિઓમાં 191 માછલી, 20 ઉભય-ચર, 30 સરીસૃપ, 364 પક્ષી અને 102 સસ્તન પ્રજાતિઓનો સમાવેશ થાય છે.[90] વન્યસૃષ્ટિ વિશેષ કરીને વનસ્પતિ સૃષ્ટિ દ્વારા તોડી નાખવામાં આવે છે. આમ નિશ્ચિત પૃષ્ઠભાગ મેદાન અને જંગલ મેદાનની પ્રજાતિઓ આ મુજબ છે: સસલુ, ઉંદર જેવુ પ્રાણી હેમ્સ્ટર, ખિસકોલી, તેતર, ડ્રોપ, ક્વેઈલ, કાર્પ, પર્ચ, પાઈક, કેટફિશ, સખત લાકડાની વન્ય સપાટી (ઓક અને બીચ): ડુક્કર, વરુ, શિયાળ, બાર્બેલ માછલી, લક્કડખોદ, શંકુદ્રુમ વન્ય મેદાન: ટ્રાઉટ, લિંક્સ, હરણ, બકરીઓ અને બ્લેક તથા બાલ્ડ ઈગલ જેવી નિશ્ચિત અલ્પેઈન વન્ય સૃષ્ટિ.[91] પેલિકન, હંસ, જંગલી ગીસ અને ફ્લેમિંગો સહિતની પક્ષીઓની સેંકડો પ્રજાતિઓ માટે દાનુબે ડેલ્ટા નિવાસસ્થાન છે અને તેમને કાયદા દ્વારા રક્ષણ આપવામાં આવ્યું છે. ડેલ્ટા એ યાયાવર પક્ષીઓ માટેનું વિરામસ્થળ પણ છે. દોબ્રોગીઆ વિસ્તારમાં પક્ષીઓની દુર્લભ પ્રજાતિઓમાં પેલિકન, કોર્મોરેન્ટ, નાના હરણ, રેડ-બ્રેસ્ટેડ ગુસ, વ્હાઈટ-ફ્રન્ટેડ ગુસ અને મૂંગા હંસ છે.[92]


આબોહવા

ખુલ્લા દરિયાથી અંતર અને યુરોપીયન ખંડના દક્ષિણપૂર્વીય હિસ્સામાં સ્થિત હોવાના કારણે રોમાનિયા ચાર અલગ મોસમોના કારણે સમશીતોષ્ણ અને યુરોપીય ખંડની વચ્ચેની આબોહવા અનુભવે છે. દક્ષિણમાં અને 8 °C (46 °F) ઉત્તરમાં સરેરાશ વાર્ષિક તાપામાન 11 °C (52 °F) છે.[93] ઈઓન સિઓનમાં 1951 અને −38.5 °C (−37.3 °F) બોડમાં ૧૯૪૨ વખતે આત્યંતિક તાપમાન નોંધાયુ હતુ44.5 °C (112.1 °F) .[94]


ઠંડી સવાર અને હૂંફાળી રાતો સાથેની વસંત ઋતુ આહલાદક છે. ઉનાળામાં બુકારેસ્ટમાં (જુનથી ઓગસ્ટ) સરેરાશ મહત્તમ તાપમાન લગભગ28 °C (82 °F),[95] દેશના નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં વધારે તાપમાન સાથે 35 °C (95 °F) ઉનાળા સામાન્ય રીતે હૂંફાળાથી ગરમ હોય છે. બુકારેસ્ટમાં મિનિમા અને અન્ય નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં સરેરાશ જેટલુ હોય છે16 °C (61 °F), પરંતુ વધારે ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોમાં તાપમાનમાં મહત્તમ અને લઘુતમ તાપમાનમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો જોવા મળે છે. ખેતરો અને વૃક્ષોના રંગબેરંગી પત્તાઓ સાથે પાનખર સૂકી અને ઠંડી હોય છે. શિયાળો ઠંડો હોઈ શકે છે, નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં સૌથી ઊંચા પર્વતોમાં, કે જ્યાં સૌથી ઊંચા શિખરો પર કેટલાક વિસ્તારો થીજી જાય છે ત્યાં પણ સરેરાશ મહત્તમ 2 °C (36 °F) ઓછા −15 °C (5 °F) કરતા વધારે હોતુ નથી.[96]


750 mm (30 in)દર વર્ષે માત્ર પશ્ચિમિ સૌથી ઊંચા પર્વતો પર વરસાદ વધુ હોવાની સાથે સરેરાશ વરસાદ હોય છે— તેમાંથી મોટાભાગનો બરફ તરીકે પડે છે અને સ્કીઈંગ ઉદ્યોગને વિકાસમાં મદદ કરે છે. દેશના કેટલાક દક્ષિણ-મધ્ય વિસ્તારમાં (બુકારેસ્ટની આસપાસ) વરસાદના ટીપાઓનું સ્તર સામાન્ય હોય છે600 mm (24 in),[97] જ્યારે કે દાનુબે ડેલ્ટામાં વરસાદનું પ્રમાણ અત્યંત ઓછુ હોય છે અને ત્યાં માત્ર 370 મિમિનો સરેરાશ વરસાદ પડે છે.


વસતી-વિષયક માહિતી
1961-2003ની વચ્ચે રોમાનિયાની ભૌગોલિક સ્થિતિ

2002ના સેન્સસ મુજબ રોમાનિયાની વસતી 21,698,181 છે અને તે આ પ્રદેશના અન્ય દેશો જેટલી જ છે. આગામી વર્ષોમાં પ્રજનન દર ઓછો હોવાના કારણે વસતીદરમાં સામાન્ય ઘટાડો નોંધાવાની શક્યતા છે. વસતીમાં 89.5% રોમાનિયનો છે. સૌથી મોટી પ્રાદેશિક લઘુમતી હંગેરિયનો છે અને વસતીમાં તેમનું પ્રમાણ 6.6% છે અને રોમા અથવા જિપ્સીઓનું પ્રમાણ 2.46% છે. અધિકૃત સેન્સસ અનુસાર 535,250 રોમા રોમાનિયામાં રહે છે.[note 4][98] ટ્રાન્સીલ્વેનિયામાં મોટા પ્રમાણમાં લઘુમતિમાં સ્થાન ધરાવતા હંગેરિયનો હાર્ઘિટા અને કોવાસ્ના પરગણામાં બહુમતિ ધરાવે છે. યુક્રેનિયનો, જર્મનો, લિપોવાન્સ, તૂર્કો, તાતારો, સર્બો, સ્લોવાકો, બલ્ગેરિયનો, ક્રોટ્સો, ગ્રીકો, રશિયનો, યહૂદીઓ, ચેકો, પોલ્સ, ઈટાલિયનો, અમેરિકનો અને અન્ય એથનિક જૂથો વસતીમાં બાકીનો 1.4% હિસ્સો ધરાવે છે.[99] 1930માં રોમાનિયામાં જર્મનો 745,421 હતા ,[100] હવે માત્ર 60,000 રહ્યા છે.[101] 1924માં રોમાનિયાના રાજ્યમાં 796,056 યહૂદીઓ હતા.[102] એક અંદાજ મુજબ વિદેશમાં રહેતા રોમાનિયનો અને રોમાનિયામાં જન્મેલ પૂર્વજો ધરાવનાર વ્યક્તિઓની સંખ્યા 12 મિલિયન જેટલી છે.[80]


રોમાનિયાની અધિકૃત ભાષા રોમાનિયન, ઈટાલિયન, ફ્રેન્ચ, સ્પેનિશ, પોર્ટુગીઝ અને કેટાલેન સાથે સંબંધ ધરાવતી પૂર્વીય રોમાન્સ ભાષા છે. વસતીના 91% લોકો પ્રથમ ભાષા તરીકે રોમાનિયન બોલે છે અને અનુક્રમે 6.7% and 1.1% વસતી દ્વારા બોલાતી હંગેરિયન અને રોમા સૌથી વધુ અગત્યની લઘુમતિ ભાષાઓ છે.[99] 1990ના દસકા સુધી ટ્રાન્સીલ્વેનિયન સેક્સન્સમાં જર્મન બોલતા લોકોની સંખ્યા પણ નોંધપાત્ર હતી, આમ છતાં તેમાંથી ઘણા લોકો જર્મનીમાં સ્થળાંતર કરી જતાં હવે રોમાનિયામાં જર્મન બોલતા લોકોની સંખ્યા માત્ર 45,000 રહી છે. એથનિક લઘુમતિઓ સ્થાનિક વસતીમાં 20%થી વધુ પ્રમાણમાં હોય ત્યારે લઘુમતિઓની તે ભાષાનો ઉપયોગ જાહેર વહીવટમાં અને ન્યાય પદ્ધતિમાં કરી શકાય છે અને આ સાથે માતૃભાષાના શિક્ષણ અને સંકેતો પણ આપવામાં આવે છે. શાળાઓમાં ભણાવવામાં આવતી વિદેશી ભાષાઓમાં ઈંગ્લિશ અને ફ્રેન્ચ મુખ્ય છે. 5 મિલિયન રોમાનિયનો ઈંગ્લિશ બોલે છે, 4–5 મિલિયન લોકો દ્વારા ફ્રેન્ચ બોલાય છે અને જર્મની, ઈટાલિયન તથા સ્પેનિશ (પ્રત્યેક ભાષા) 1-2 મિલિયન લોકો દ્વારા બોલાય છે.[103] અંગ્રેજીનું ચલણ વધારે હોવા છતાં ઐતિહાસિક રીતે સૌથી વધુ બોલવામાં આવતી વિદેશી ભાષા ફ્રેન્ચ હતી. પરિણામે રોમાનિયન ઈંગ્લિશ બોલનારા લોકો રોમાનિયન-ફ્રેન્ચ બોલનારા કરતાં ઉંમરમાં નાના હોય છે. આમ છતાં રોમાનિયા લા ફ્રાન્કોફોનિનું સંપૂર્ણ સભ્ય છે અને 2006માં તેણે ફ્રાન્કોફોનિ સમિટની યજમાની કરી હતી.[104] પ્રાંતમાં ઓસ્ટ્રો-હંગેરિયન શાસનને ઓળખવાની પરંપરાના કારણે ટ્રાન્સિલ્વેનિયામાં જર્મની વ્યાપક પ્રમાણમાં શિખવાડવામાં આવે છે.


ધર્મ


રોમાનિયા બિન-સાંપ્રદાયિક રાજ્ય છે, આમ તેનો કોઈ રાષ્ટ્રીય ધર્મ નથી. અગ્રણી ધાર્મિક સંસ્થા રોમાનિયન ઓર્થોડોક્સ ચર્ચ, ઈસ્ટર્ન ઓર્થોડોક્સ કમ્યુનિયનની અંદર ઓટોસેફાલૌસ ચર્ચ છે; 2002ના સેન્સસ અનુસાર વસતીના 86.7% લોકો તેના સભ્ય છે. અન્ય મહત્વની ક્રિશ્ચિયન સંસ્થાઓમાં રોમન કેથોલિસિઝમ (4.7%), પ્રોટેસ્ટન્ટિઝમ (3.7%), પેન્ટેકોસ્ટાલિઝમ (1.5%) અને રોમાનિયન ગ્રીક-કેથોલિક ચર્ચ (0.9%) છે.[99] રોમાનિયામાં મુસ્લિમ લઘુમતિ દોબ્રોગીઆમાં એકત્રિત છે, જેમાંના મોટાભાગના તૂર્કીશ મૂળના છે અને તેમની સંખ્યા 67,500 લોકોની છે.[105] 2002 સેન્સસ વિગતો મુજબ 6,179 યહૂદીઓ, 23,105 લોકો કોઈ પણ ધર્મના નથી/અથવા ઓથેઈસ્ટ છે અને 11,734 લોકોએ પ્રશ્નનો જવાબ આપવા ઈનકાર કર્યો હતો. ડિસેમ્બર 27, 2006ના રોજ ધર્મ પરનો નવો કાયદો મંજૂર કરાયો હતો, જે અંતર્ગત 20,000થી વધુ સભ્યો ધરાવનાર અથવા રોમાનિયાની કુલ વસતીમાં 0.1 ટકા જેટલી વસતી ધરાવનાર ધર્મને જ અધિકૃત નોંધણીની માન્યતા મળી શકે છે.[106]


સૌથી મોટા શહેરો
રોમાનિયાના સૌથી મોટા શહેરોમાંથી એક ક્લુજ-નાપોકા

પાટનગર બુકારેસ્ટબુકારેસ્ટ રોમાનિયાનું સૌથી મોટું શહેર છે. 2002ના સેન્સસમાં તેની કુલ વસતી 1.9 મિલિયન કરતા વધારે હતી.[107] બુકારેસ્ટના મેટ્રોપોલિટન વિસ્તારમાં 2.2 મિલિયન જેટલી વસતી છે. બુકારેસ્ટનો શહેરી વિસ્તાર મૂળ શહેર કરતાં 20 ગણો વધારવાની અનેક યોજનાઓ છે.[108][109]


રોમાનિયાના પાંચ અન્ય શહેરો પણ 300,000 જેટલી વસતી ધરાવે છે અને યુરોપીયન યુનિયનની EUના 100 સૌથી વધુ વસતીવાળા શહેરોની યાદીમાં પણ તેમનું નામ છે. આ શહેરો છે: લાસી, કલુજ-નેપોકા, ટિમિસોરા, કોન્સટન્ટા અને ક્રેઈઓવા. 200,000થી વધુ વસતી ધરાવતા અન્ય શહેરો છેઃ ગેલાટી, બ્રાસોવ, પ્લોઈએસ્ટી, બ્રેઈલા અને ઓરેડીઆ. અન્ય 13 શહેરોની વસતી 100,000 કરતા વધુ છે.[1]


હાલમાં અનેક મોટા શહેરોમાં મેટ્રોપોલિટન વિસ્તાર છે: કોન્સ્ટન્ટા (550,000 લોકો), બ્રાસોવ, ઈઆસી (બંનેમાં લગભગ 400,000 જેટલી વસતી) અને ઓરેડીઆ (260,000) અને બીજા અનેક માટે આયોજન કરાયુ છે: ટિમિસોરા (400,000), ક્લુજ-નેપોકા (400,000), બ્રેઈલા-ગેલેટી (600,000), ક્રેઈઓવા (370,000), બેકાઉ અને પ્લોઈએસ્ટી.[110]


શિક્ષણ


યુનિવર્સિટી ઓફ બુકારેસ્ટનું મુખ્ય સંકુલ

1989ની રોમાનિયન ક્રાંતિના સમયથી રોમાનિયન શિક્ષણ પદ્ધતિઓમાં નિરંતર સુધારા પ્રક્રિયા ચાલી રહી છે અને તેને ટીકા તથા પ્રશંસા બંને મળ્યા છે.[111] 1995માં સ્વીકારવામાં આવેલા શિક્ષણના કાયદા મુજબ શિક્ષણ પદ્ધતિનું નિયંત્રણ શિક્ષણ અને સંશોધન મંત્રાલય દ્વારા થાય છે. દરેક સ્તરનું પોતાનું સંગઠન સ્વરૂપ છે અને તે વિવિધ કાયદાઓને પાત્ર છે. 3થી 6 વર્ષના બાળકો માટે બાલમંદિર વૈકલ્પિક છે. સ્કૂલ શિક્ષણ 7 વર્ષની ઉંમરે શરૂ થાય છે (ક્યારેક 6) અને 10મા ધોરણ સુધી તે ફરજિયાત છે (સામાન્ય રીતે 17 અથવા 16 વર્ષ સુધી કહી શકાય).[112] પ્રાથમિક અને માધ્યમિક શિક્ષણ 12 અથવા 13 ગ્રેડમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યુ છે. ઉચ્ચ શિક્ષણ યુરોપીયન ઉચ્ચ શિક્ષણ ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલુ છે.


અધિકૃત શાળા પદ્ધતિ અને તાજેતરમાં ઉમેરવામાં આવેલ ખાનગી સમાન વિકલ્પો સિવાય અર્ધ-ન્યાયિક, અનૌપચારિક, સંપૂર્ણ ખાનગી ટ્યુટરિંગ પદ્ધતિ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. ટ્યુટરિંગ મોટા ભાગે માધ્યમિક સ્કૂલમાધ્યમિક દરમિયાન વિવિધ પરિક્ષાઓની તૈયારી માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે, કે જે અત્યંત કપરુ હોય છે. ટ્યુટરિંગ વ્યાપક પ્રમાણમાં ફેલાયેલુ છે અને તેને શિક્ષણ પદ્ધતિના ભાગ તરીકે ગણાવી શકાય. સામ્યવાદી યુગ દરમિયાન તેને ઘણી મદદ મળી અને તેને સમૃદ્ધ બનાવવામાં આવ્યુ.[113]


2004માં 4.4 મિલિયન લોકોએ સ્કૂલમાં નોંધણી કરાવી હતી. તેમાંથી 650,000 બાલમંદિરમાં, 3.11 મિલિયન (વસતીના 14% ટકા) પ્રાથમિકમાં અને માધ્યમિક સ્તરે અને 650,000 (વસતીના 3%) ટેર્ટિઅરી સ્તરે (યુનિવર્સિટીઓમાં) નોંધણી કરાવી હતી.[114] આ જ વર્ષે પુખ્ત સાક્ષરતા દર 97.3% (વિશ્વમાં 45મો) હતો, જ્યારે કે પ્રાથમિક, માધ્યમિક અને ટેર્ટીઅરી સ્કૂલ માટેનો સંયુક્ત નોંધણી દર 75% (વિશ્વમાં 52મો) હતો.[115] વર્ષ 2000 માટે શાળાઓમાં PISA મૂલ્યાંકન અભ્યાસે નિમ્ન OECDના આંકમાં 85% ટકાનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા 432ના સામાન્ય આંક સાથે ભાગ લેનાર 42 દેશોમાં રોમાનિયાને 34મો ક્રમ આપ્યો હતો.[116] વિશ્વ યુનિવર્સિટીઓના એકેડેમિક રેન્કિંગ મુજબ 2006માં વિશ્વની ટોચની 500 યુનિવર્સિટીઓમાં રોમાનિયાની કોઈપણ યુનિવર્સિટીનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નહોતો.[117] રેન્કિંગની આ જ પદ્ધતિમાં રોમાનિયાની શ્રેષ્ઠ યુનિવર્સિટી બુકારેસ્ટ યુનિવર્સિટીએ વિશ્વની ટોચની 500 યુનિવર્સિટીમાં છેલ્લા સ્થાને રહેનાર યુનિવર્સિટી કરતાં અડધો સ્કોર કર્યો હતો.[118]


ધાર્મિક સંકુચિતતાના વધતા જતા વલણના કારણે રોમાનિયન માધ્યમિક શાળા અભ્યાસક્રમને તાજેતરમાં સેન્સર કરીને નવેસરથી ઘડવામાં આવ્યો હતો. 2006માં દેશમાં સામ્યવાદના સમયથી ભણાવવામાં આવતા ઉત્ક્રાંતિના સિદ્ધાંતને રાષ્ટ્રવ્યાપી ફરજિયાત અભ્યાસક્રમમાંથી પડતો મૂકવામાં આવ્યો હતો. વોલ્ટેર અને કેમુસ જેવા ધર્મના ટિકાકાર તત્વવેત્તાઓને પણ ધાર્મિક અભ્યાસક્રમમાંથી દૂર કરવામાં આવ્યા છે. તેના બદલે વિદ્યાર્થીઓને રૂઢિચૂસ્ત ધાર્મિક વર્ગોમાં 7-દિવસીય સર્જનવાદ શીખવવામાં આવે છે અને નવી દરખાસ્ત અનુસાર તે ફરજિયાત બની શકે છે.[119]


સરકાર

રાજકારણ

રોમાનિયાનું બંધારણ ફ્રાન્સના પાંચમા રીપબ્લિકના બંધારણ[120] પર આધારિત છે અને ડિસેમ્બર 8, 1991ના રોજ લોકમત દ્વારા તેને મંજૂરી આપવામાં આવી.[120] ઓક્ટોબર 2003માં યોજાયેલ મતદાનમાં બંધારણના 79 સુધારાઓને મંજૂરી આપવામાં આવી અને તેને યુરોપીયન યુનિયનના કાયદાઓની અનુરૂપ બનાવવામાં આવ્યું.[120] બહુ-પક્ષીય લોકતાંત્રિક પદ્ધતિના આધારે અને કાયદાકીય, વહીવટી અને ન્યાયિક સત્તાઓને અલગ રાખીને રોમાનિયાનો વહીવટ થાય છે.[120] રોમાનિયા અર્ધ-પ્રમુખશાહી લોકશાહી ગણતંત્ર છે, કે જ્યાં પ્રમુખ અને વડાપ્રધાન વચ્ચે વહીવટી કામગીરીઓ વિભાજિત કરાઈ છે. મહત્તમ બે મુદત માટે લોકપ્રિય મતો દ્વારા પ્રમુખને ચૂંટવામાં આવે છે અને 2003ના સુધારાથી મુદત પાંચ વર્ષની કરવામાં આવી છે.[120] વડાપ્રધાનની નિમણૂક પ્રમુખ કરે છે અને મંત્રી મંડળની નિમણૂક વડાપ્રધાન કરે છે.[120] પ્રમુખ કોટ્રોસેની પેલેસ ખાતે રહે છે અને રોમાનિયન સરકાર સાથેના વડાપ્રધાન વિક્ટોરિયા પેલેસ ખાતે સ્થિત હોય છે.


સરકારની કાયદાકીય શાખા સંસદ (પાર્લામેન્ટુલ રોમાનિએઈ ) તરીકે ઓળખાય છે અને તે બે ગૃહની બનેલી હોય છે – સેનેટ (સેનાટ ), જેમાં 140 સભ્યો હોય છે અને ડેપ્યુટીઓનું ગૃહ (કેમેરા ડેપ્યુટેટિલર ), જ્યાં 346 સભ્યો હોય છે.[120] પક્ષોના તુલનાત્મક પ્રતિનિધિત્વની યાદી અંતર્ગત બંને ગૃહના સભ્યોને ચાર વર્ષ માટે ચૂંટવામાં આવે છે.[120]


ન્યાય તંત્ર સરકારના અન્ય વિભાગોથી સ્વતંત્ર હોય છે અને તે અદાલતોના સ્તરીકરણની બનેલી હોય છે અને આ અદાલતો રોમાનિયાની સર્વોચ્ચ અદાલત હાઈકોર્ટ ઓફ કેસ્સેશન એન્ડ જસ્ટિસ હસ્તક હોય છે.[121] અપીલ માટે પરગણા અદાલતો અને સ્થાનિક અદાલતો પણ હોય છે. રોમાનિયાનું ન્યાયતંત્ર ફ્રેન્ચ સ્વરૂપથી અત્યંત પ્રભાવિત છે,[120][122] જેનો અંદાજ નાગરિક કાયદા આધારિત રચના અને તપાસ કરનાર એજન્સી જેવા સ્વરૂપ પરથી આવી શકે છે. બંધારણીય અદાલત (કુર્ટી કોન્સ્ટિટ્યુશનલા ) કાયદા અને દેશના મૂળ કાયદા એટલે કે રોમાનિયન બંધારણ અનુસાર રાજ્યની ધારાઓનું પાલન કરતા ચૂકાદા આપવાની તેની જવાબદારી છે. 1991માં લવાયેલ બંધારણમાં સુધારા માટે જનમત અનિવાર્ય છે અને છેલ્લે 2003માં જનમત લેવાયો હતો. આ સુધારા મુજબ સંસદની કોઈપણ બહુમતિ દ્વારા અદાલતના નિર્ણયને પલટાવી શકાય નહિ.


યુરોપીયન યુનિયનમાં 2007માં દેશના પ્રવેશ[123]ના કારણે તેની ઘરેલુ નીતિઓ પર મહત્વની અસરો પડી છે. પ્રક્રિયાના ભાગરૂપે રોમાનિયાએ ન્યાયિક સુધારા સહિતના સુધારા કર્યા છે, અન્ય સભ્ય રાજ્યો સાથે ન્યાયિક સહકાર વધાર્યો છે અને ભ્રષ્ટાચારનો સમાનો કરવા સુધારા કરવામાં આવ્યા છે. આમ છતાં, 2006ના બ્રસેલ્સ રીપોર્ટમાં રોમાનિયા અને બલ્ગેરિયાને યુરોપીયન યુનિયનના બે સૌથી વધારે ભ્રષ્ટ દેશો ગણાવવામાં આવ્યા હતા.[124]


વહીવટી વિભાગો
8 વિકાસ ક્ષેત્રોનો નકશો. 41 સ્થાનિક વહીવટી એકમોને પણ પ્રસિદ્ધિ આપવામાં આવી છે, પરંતુ બુકારેસ્ટ અને ઈલફોવ કાઉન્ટ એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. બંને પોતાનું વિકાસ ક્ષેત્ર બનાવે છે અને તેની આસપાસ સુદ વિસ્તાર આવેલો છે.

રોમાનિયા 41 પરગણાઓ(કાઉન્ટી) (sing. જ્યુડેટ , pl. જ્યુડેટ ) તથા બુકારેસ્ટ મ્યુનિસિપાલિટી (બુકુરેસ્ટી)માં વહેંચાયેલું છે – તેનો દરજ્જો સમાન છે. દરેક કાઉન્ટીનો વહીવટ કાઉન્ટી કાઉન્સિલ (કોન્સિલિઉ જુડેટન ) દ્વારા થાય છે અને તે સ્થાનિક મુદ્દાઓ માટે પ્રીફેક્ટ(વિભાગના ઉપરી અધિકારી)ની જેમ જવાબદાર હોય છે, કે જેની નિમણૂક કેન્દ્ર સરકાર કરે છે. આ હોદ્દા પર નિમણૂક પામનાર વ્યક્તિ કોઈપણ રાજકીય પક્ષના સભ્ય ન હોવા જોઈએ કે રાષ્ટ્રીય સ્તરે દેશના (કેન્દ્રીય)મામલાઓ માટે જવાબદાર ના હોવા જોઈએ. 2008થી કાઉન્ટી કાઉન્સિલના પ્રમુખ (પ્રેસિડેન્ટેલે કોન્સિલિઉલુઈ )ને અગાઉની જેમ કાઉન્ટિ કાઉન્સિલ દ્વારા નહિ પરંતુ સીધા લોકો દ્વારા ચૂંટવામાં આવે છે.[125]


દરેક કાઉન્ટિનું શહેરોમાં પેટાવિભાજન કરવામાં આવે છે (sing. ઓરાસ , pl. ઓરાસ ) અને કમ્યુનીસ (sing. કમ્યુના , pl. કમ્યુન ), પહેલું શહેરી, અને બીજુ ગ્રામીણ વસાહતોનું હોય છે. રોમાનિયામાં કુલ 319 શહેરો and 2686 કમ્યુનીસ છે.[126] દરેક શહેર અને કમ્યુનને પોતાના મેયર (પ્રિમર ) અને સ્થાનિક કાઉન્સિલ (કોન્સિલિઉ લોકલ ) હોય છે. 1વધારે મોટા અને વધારે શહેરીકરણ ધરાવતા 103 શહેરો પાસે મ્યુનિસિપાલિટીનો દરજ્જો છે, જેના દ્વારા તેમને સ્થાનિક મુદ્દાઓમાં વધારે વહીવટી સત્તા આપે છે. બુકારેસ્ટને પણ મ્યુનિસિપાલિટી ધરાવતા શહેરનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે, પરંતુ અન્ય સ્થાનિક સત્તામંડળોની જેમ કાઉન્ટીનો ભાગ નહિ હોવાના કારણે તે બધા કરતા અનોખુ છે. તેની પાસે કાઉન્ટી કોન્સિલ નથી, પરંતુ પ્રીફેક્ટ છે. બુકારેસ્ટ જનરલ મેયર (પ્રિમર જનરલ )ને અને જનરલ સિટી કાઉન્સિલ (કોન્સિલિઉ જનરલ બુકારેસ્ટી )ને ચૂંટે છે. બુકારેસ્ટના છ સેકટરમાંથી દરેક સેકટર પણ પોતાના મેયર અને લોકલ કાઉન્સિલ ચૂંટે છે.[126]


NUTS-3 સ્તરીય વિભાજન રોમાનિયાના વહીવટી-પ્રાદેશિક માળખાનો પરિચય આપે છે અને 41 કાઉન્ટીઓ તથા બુકારેસ્ટ મ્યુનિસિપાલિટીને વર્ણવે છે.[127] શહેરો અને કમ્યુન્સ NUTS-5 સ્તરનું વિભાજન છે. દેશમાં હાલ NUTS-4 સ્તરનું વિભાજન નથી, પરંતુ બહેતર સ્થાનિક વિકાસ માટે તથા રાષ્ટ્રીય તથા યુરોપીયન ભંડોળના ઉપયોગ માટે પડોશી વસાહતોને સાંકળવાની યોજના ચોક્કસ છે.[127]


41 કાઉન્ટીઓ અને બુકારેસ્ટનું આઠ વિકાસ ક્ષેત્રોમાં જૂથ બનાવવામાં આવ્યું છે, જે યુરોપીય સંઘના NUTS-2 વિભાજન સંદર્ભે છે.[127] યુરોપીયન યુનિયનમાં રોમાનિયાના પ્રવેશ પહેલા આને આંકડાશાસ્ત્રીય વિસ્તાર કહેવામાં આવતા હતા અને તેમનો ઉપયોગ માત્ર આંકડાકીય હેતુઓ માટે થતો હતો. જોકે આ રીતે તેઓનું ઔપચરિક અસ્તિત્વ ૪૦ વર્ષ કરતા વધુ સમય માટે રહ્યું, પ્રદેશો એ જાહેર સમાચાર છે. ભવિષ્યમાં કાઉન્ટી કાઉન્સિલને રદ કરવાની (પરંતુ પ્રીફેક્ટ્સને રાખીને) અને તેના સ્થાને પ્રદેશ (રીજનલ) કાઉન્સિલ બનાવવાની દરખાસ્ત છે. દેશના પ્રદેશ પેટા-વિભાજનની પરિભાષા પર આનાથી કોઈ અસર પડશે નહિ, પરંતુ સ્થાનિક સ્તરે નીતિઓની સુસંગતતામાં સુધારો થવાની અને ઓછી તુમારશાહી સાથે વધારે સ્વાયત્તતા મળવાની અપેક્ષા છે.[127]


ચાર NUTS-1 સ્તરના વિભાજનનો ઉપયોગ કરવાની પણ દરખાસ્ત છે; તેઓને મેક્રોરીજીઅન્સ(વિશાળ પ્રદેશો)(રોમાનિયન:મેક્રોરીજીયુન ) કહેવામાં આવશે. NUTS-1 અને-2 વિભાજન પાસે કોઈ વહીવટી ક્ષમતા નથી પરંતુ આની જગ્યાએ તેઓનો ઉપયોગ સ્થાનિક વિકાસના પ્રોજેક્ટની અને આંકડાકીય હેતુઓની સુસંગતતા માટે થાય છે.[127]


  • મેક્રોરીજીયુન1:[127]
    • નોર્ડ-વેસ્ટ (6 કાઉન્ટીઓ; ઉત્તરી ટ્રાન્સીલ્વેનિયા)
    • સેન્ટ્રુ (6 કાઉન્ટીઓ; દક્ષિણી ટ્રાન્સીલ્વેનિયા)
  • મેક્રોરીજીયુન 2:[127]
    • નોર્ડ-ઈસ્ટ (6 કાઉન્ટીઓ; મોલ્ડેવિયા વ્રેન્સીઅને ગેલેટી કાઉન્ટીઓ સિવાય)
    • સડ-ઈસ્ટ (6 કાઉન્ટીઓ; લોઅર દાનુબે, દોબ્રુડ્જા સહિત)
  • મેક્રોરીજીયુન 3:[127]
    • સુડ (7 કાઉન્ટીઓ; મ્યુન્ટેનિઆનું મુખ્ય)
    • બુકારેસ્ટિ (1 કાઉન્ટી અને બુકારેસ્ટ)
  • મેક્રોરીજીયુન 4:[127]
    • સુડ-વેસ્ટ (5 કાઉન્ટીઓ; આશરે ઓલ્ટેનીયા)
    • વેસ્ટ (4 કાઉન્ટીઓ; દક્ષિણપશ્ચિમી ટ્રાન્સીલ્વેનિયા અથવા બનાટ અને એરેડ તથા હુનેડોઆરા કાઉન્ટીઓ)


વિદેશ સંબંધો

ડિસેમ્બર 1989થી પશ્ચિમના તમામ દેશો સાથે અને વિશેષ કરીને યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ અને યુરોપીયન યુનિયન સાથેના સંબંધો સુદ્રઢ બનાવવાની નીતિની શરૂઆત કરી. તે નોર્થ એટલાન્ટિક ટ્રીટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (NATO)માં માર્ચ 29, 2004ના રોજ જોડાયુ, યુરોપીયન યુનિયન (EU)માં જાન્યુઆરી 1, 2007, ઈન્ટરનેશનલ મનીટરી ફંડ અને વર્લ્ડ બેન્કમાં 1972માં જોડાયું અને તે વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશનનું સભ્ય છે.


વર્તમાન સરકારે પશ્ચિમ સાથે એકરૂપ થવાની પ્રક્રિયા સાથે અન્ય પૂર્વ યુરોપીયન રાષ્ટ્રો (ખાસ કરીને મોલ્ડોવા, યુક્રેઈન અને જ્યોર્જિયા)સાથેના સંબંધો મજબૂત બનાવવા અને તેમને મદદ કરવાનો પોતાનો ઈરાદો જાહેર કર્યો છે.[128] રોમાનિયાએ 1990ના દસકાથી એ પણ સ્પષ્ટ કર્યુ છે કે પૂર્વીય યુરોપમાં આવેલ પૂર્વ સોવિયેત રીપબ્લિકના દેશો માટે અને કૌકેસસના માટે NATO અને યુરોપીયન યુનિયનના સભ્યપદ માટે પોતાનો ટેકો છે.[128] રોમાનિયાએ તૂર્કી, ક્રોએશિયા અને મોલ્ડોવાના યુરોપીયન સંઘમાં જોડાણ માટે જાહેર ટેકાની ઘોષણા પણ કરી છે.[128] તૂર્કી સાથે રોમાનિયાના વિશેષ આર્થિક સંબંધો ધરાવે છે.[129] હંગેરીયન લઘુમતિ મોટી સંખ્યામાં હોવાના કારણે રોમાનિયાએ હંગેરી સાથે મજબૂત સંબંધો વિકસાવ્યા છે – યુરોપીયન યુનિયનમાં જોડાવાના રોમાનિયાના પ્રયત્નને હંગેરીએ સમર્થન આપ્યુ હતુ.[130]


ડિસેમ્બર 2005માં પ્રમુખ ટ્રાયન બેસેસ્કુ અને યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સના વિદેશમંત્રી કોન્ડોલીઝા રાઈસે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, જેના દ્વારા રોમાનિયન પ્રદેશના ઘણા સ્થળોએ અને ખાસ કરીને દેશના પૂર્વીય વિસ્તારમાં અમેરિકી લશ્કરની ઉપસ્થિતિને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.[131] મે 2009માં અમેરિકન વિદેશ મંત્રી હિલેરી ક્લિન્ટને રોમાનિયાના વિદેશ મંત્રીના પ્રવાસ દરમિયાન જાહેર કર્યુ હતું કે- "અમેરિકાના સૌથી વધુ વિશ્વસનીય અને આદરણીય સાથીદારોમાંથી એક રોમાનિયા છે".[132]


બંને દેશો એક જ ભાષા અને લગભગ એક સરખો ઇતિહાસ ધરાવતા હોવાના કારણે મોલ્ડોવા સાથેના સંબંધોવિશેષ સ્થાન ધરાવે છે.[128] બંને દેશોએ સામ્યવાદી શાસનમાંથી મુક્તિ મેળવી ત્યાર બાદ 1990ના દસકામાં રોમાનિયા અને મોલ્ડોવાના એકીકરણની ઝુંબેશ શરૂ થઈ હતી,[133] પરંતુ મોલ્ડોવન રીપબ્લિકને રોમાનિયાથી સ્વતંત્ર રાખવાના નવી મોલ્ડોવન સરકારના એજન્ડાની સાથે જ આ ઝુંબેશ ઠંડી પડી ગઈ.[134] મોલ્ડોવન મામલાઓમાં રોમાનિયાની કુતુહલતા અકબંધ રહી અને ઔપચારિક રીતે તેણે મોલ્ટોવ-રિબ્બેનટ્રોપ સંધિ ફગાવી દીધી,[133] પરંતુ પાયાની દ્વિપક્ષી સંધિના કરાર સુધી પહોંચવામાં પણ બંને દેશો નિષ્ફળ રહ્યા.[135]


સશસ્ત્ર દળો
અફઘાનિસ્તાનમાં રોમાનિયન લશ્કરના જવાનો

રોમાનિયન સશસ્ત્ર દળ ભૂમિ, હવાઈ, અને નૌકા દળોનું બનેલુ છે અને તેનું નેતૃત્વ કમાન્ડર-ઈન-ચીફ કરે છે, કે જેઓ સંરક્ષણ મંત્રાલયના સંચાલન હેઠળ હોય છે. યુદ્ધના સમય દરમિયાન સશસ્ત્ર દળોના વડા પ્રમુખ હોય છે. 90,000 પુરુષો અને મહિલાઓના બનેલા સશસ્ત્ર દળોમાં 15,000 નાગરિકો અને 75,000 લશ્કરના જવાનો છે—45,800 જમીન માટે, 13,250 હવાઈ માટે, 6,800 નૌકાદળ માટે, અને 8,800 અન્ય ક્ષેત્રમાં હોય છે.[136]


હાલમાં કુલ સંરક્ષણ ખર્ચ દેશના કુલ GDPના 2.05% છે, જે આશરે 2.9 અબજ ડોલરનો ખર્ચ દર્શાવે છે (39મો ક્રમ). જોકે આધુનિકીકરણ અને નવા સાધનો મેળવવા માટે રોમાનિયન સશસ્ત્ર દળો 2006 અને 2011ની વચ્ચે 11 અબજ ડોલરનો ખર્ચ કરશે.[137] પાછલા કેટલક વર્ષોમાં ભૂમિ દળોએ તેમના સાધનો અલગ કરી દીધા છે અને આજે તે NATO લશ્કર સાથે અફઘાનિસ્તાનમાં ચાલતા શાંતિ અભિયાનમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. હવાઈ દળ હાલમાં આધુનિક સોવિયેત મિગ-21લાન્સર ફાઈટર્સનો ઉપયોગ કરે છે અને તેનું સ્થાન નવા અદ્યતન 4.5 જનરેશન વેસ્ટર્ન જેટ ફાઈટર જેવા કે F-16 ફાઈટિંગ ફાલ્કન, યુરોફાઈટર ટાયફૂન અથવા JAS 39 ગ્રીપન લેવાના છે.[138] જૂના પરિવહન બળોના જથ્તાને બદલવા માટે હવાઈદળે સાત નવા C-27J સ્પાર્ટન ટેક્ટિકલ એરલિફ્ટ એરક્રાફ્ટ નોંધાવ્યા છે, જે મળવાની શરૂઆત 2008ના પાછલા મહિનાઓથી થવાની છે.[139] 2004માં બે આધુનિક એક્સ-રોયલ નેવી ટાઈપ 22 ફ્રિગેટ મેળવવામાં આવ્યા હતા અને 2010 સુધીમાં ચાર આધુનિક મિસાઈલ કન્વર્ટીસ કાર્યરત કરવામાં આવશે.


અર્થતંત્ર
ગેલાટિમાં આર્સેલરમિત્તલ સ્ટીલ મિલ

$264 અબજ જેટલા જીડીપી અને 2008 માટે $12,285[140]ના અંદાજિત માથાદીઠ જીડીપી (પીપીપી) સાથે રોમાનિયા ઉચ્ચ-મધ્યમ અર્થતંત્રનો દેશ છે[141] અને તે 1 જાન્યુઆરી, 2007થી યુરોપીયન સંઘનો ભાગ છે. સામ્યવાદી બળોને 1989ના પાછલા સમયમાં ઉખાડી ફેંકાયા બાદ દેશે આર્થિક અસ્થિરતા અને પતનનો એક દસકો અનુભવ્યો અને આ કપરા સમય માટે અપૂરતો ઔદ્યોગિક પાયો અને માળખાકીય સુધારાઓનો અભાવ જવાબદાર હતો. જો કે 2000થી રોમાનિયાએ મેક્રોઈકોનોમિક(બૃહદ અર્થતંત્ર) સ્થિરતા તરફ રૂપાંતર કરવા માંડ્યું, ઊંચો વૃદ્ધિદર, નીચી બેરોજગારી અને ઘટતો જતો ફુગાવો તેની વિશેષતા હતા. રોમાનિયન આંકડાશાસ્ત્ર કાર્યાલયના જણાવ્યા અનુસાર 2006માં વાસ્તવિક અર્થમાં જીડીપી (GDP) વૃદ્ધિદર 7.7% નોંધાયો હતો, જે યુરોપના સૌથી ઊંચા દરમાંથી એક હતો.[142] 2007માં વૃદ્ધિ ઘટીને 6.1% થઈ,[143] પરંતુ કૃષિક્ષેત્રે ઊંચા ઉત્પાદનની અપેક્ષાએ 2008માં વૃદ્ધિ દર વધીને 8% થવાની ધારણા હતી (2007)માં હતો તેના કરતા 30–50% ઊંચો). 2008ના પ્રથમ નવ મહિનાઓમાં જીડીપી 8.9% સુધી વધ્યો હતો, પરંતુ ચોથા ત્રિમાસિકમાં વૃદ્ધિ દર 2.9% સુધી ઘટ્યો અને નાણાકીય કટોકટીના કારણે 2008ના સમગ્ર વર્ષ માટે 7.1% રહ્યો.[144] યુરોસ્ટેટના આંકડા મુજબ 2008માં રોમાનિયન પીપીએસ જીડીપી માથાદીઠ યુરોપીયન યુનિયનની સરેરાશ ખરતાં 46 ટકા રહ્યો હતો.[145] સપ્ટેમ્બર 2007માં રોમાનિયામાં બેકારી દર 3.9% હતો,[146] જે પોલેન્ડ, ફ્રાન્સ, જર્મની અને સ્પેન જેવા મધ્યમ કદના અથવા મોટા અન્ય યુરોપયીન રાષ્ટ્રોની સરખામણીએ ઘણો ઓછો હતો. વિદેશી ઋણ પણ સરખામણીએ ઓછુ છે, તે જીડીપીના 20.3% છે.[147] 2006ના પ્રથમ ત્રિમાસિકમાં અગાઉના વર્ષની સરખામણીએ નિકાસમાં 25% વૃદ્ધિ સાથે પાછલા કેટલાક વર્ષોમાં નિકાસમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. કપડા અને ટેક્સટાઈલ, ઔદ્યોગિક મશીનરી, ઈલેક્ટ્રિકલ સાધનો, મેટાલર્જિક ઉત્પાદન, કાચો માલ, કાર, લશ્કરી સાધનો, સોફ્ટવેર, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, ફાઈન કેમિકલ્સ અને કૃષિ ઉત્પાદનો(ફળ, શાકભાજી અને ફૂલો) રોમાનિયાની મુખ્ય નિકાસો છે. મહત્તમ વ્યાપાર યુરોપીયન યુનિયનના સભ્ય દેશોમાં કેન્દ્રીત છે અને જર્મની તથા ઈટાલી સૌથી મોટા વ્યાપારી ભાગીદારો છે. આમ છતાં દેશ મોટી વ્યાપાર ખાધ ધરાવે છે, 2007ના વર્ષ દરમિયાન 50% સુધીના તીવ્ર ઉછાળા સાથે તે €15 અબજે પહોંચી હતી.[148]


1990 અને 2000ના પાછલા દસકામાં ખાનગીકરણના હારબંધ પગલાઓ અને સુધારાઓ બાદ અન્ય યુરોપીયન અર્થતંત્રોની સરખામણીએ રોમાનિયાના અર્થતંત્રમાં સરકારની દખલગીરી ઓછી છે.[149] 2005માં સરકારે રોમાનિયાના પ્રોગ્રેસિવ ટેક્સ માળખાના સ્થાને વ્યક્તિગત આવક અને કોર્પોરેટ નફા માટે 16%ના ફ્લેટ ટેક્સનો અમલ શરૂ કર્યો, જેના કારણે રોમાનિયા યુરોપીયન યુનિયનમાં સૌથી ઓછો રાજકોષીય બોજ ધરાવનાર દેશ બન્યો,[150] અને આ પરિબળે ખાનગી ક્ષેત્રોની વૃદ્ધિમાં મહત્વનો ફાળો આપ્યો. ઉદ્યોગો અને કૃષિ અનુક્રમે 35% અને 10% ફાળો ધરાવતા હોવા છતાં અર્થતંત્ર મુખ્યત્વે સેવાઓ પર આધારિત છે, જે GDPના 55% જેટલો ભાગ ધરાવે છે. આ ઉપરાંત રોમાનિયન વસતીના 32% કૃષિ અને પ્રાથમિક ઉત્પાદન ક્ષેત્રે રોજગારી ધરાવે છે, જે યુરોપના સૌથી ઊંચા દરમાંથી એક છે.[147] 2000થી રોમાનિયામાં વધુને વધુ પ્રમાણમાં વિદેશી રોકાણ આકર્ષી રહ્યુ હોવાથી દક્ષિણપૂર્વીય અને મધ્યયુરોપમાં તે સૌથી વધુ રોકાણ ધરાવતું સ્થળ બન્યુ છે. 2006માં સીધા વિદેશી મૂડી રોકાણ(FDI)નું મૂલ્ય €8.3 અબજ હતું.[151] વિશ્વ બેન્કના 2006ના અહેવાલ મુજબ વ્યાપાર કરવાની લવચિકતા ધરાવતા 175 દેશોમાં રોમાનિયાનો ક્રમ 49મો છે, જે હંગેરી અને ચેક રીપબ્લિક જેવા આ વિસ્તારના અન્ય દેશો કરતાં ઊંચો છે.[152] આ ઉપરાંત આ જ અભ્યાસમાં 2006 માટે રોમાનિયાને વિશ્વની બીજા ક્રમની સૌથી વધુ ઝડપથી આર્થિક સુધારા કરનાર દેશ તરીકે ગણવામાં આવ્યો છે (પ્રથમ ક્રમેજ્યોર્જિયા છે).[153] મે 2009માં સરેરાશ કુલ માસિક વેતન 1855 લેઈ,[154] એટલે કે આંતરરાષ્ટ્રીય વિનિમય દરના આધારે €442.48 (US$627.70), અને ખરીદ શક્તિના આધારે $1110.31 હતું.[155]


પરીવહન
રોમાનિયાનું રોડ માળખુ

તેના ભૌગોલિક સ્થાનના કારણે રોમાનિયા એ યુરોપમાં આંતરરાષ્ટ્રીય આર્થિક વિનિમય માટેનું મહત્વનું મથક છે. આમ છતાં અપૂરતા રોકાણ, જાળવણી અને મરામત, પરિવહન માળખુ બજાર અર્થતંત્રની વર્તમાન જરૂરિયાતો સંતોષી શકતું નથી અને તે પશ્ચિમ યુરોપ કરતાં પાછળ છે.[156] જો કે પરિસ્થિતિ ઝડપથી સુધરી રહી છે અને ટ્રાન્સ-યુરોપીયન પરિવહન માળખાના ધોરણો અનુસારની થઈ રહી છે. આઈએસપીએ(ISPA)ની સહાય અને આંતરરાષ્ટ્રીય નાણા સંસ્થાઓ (વિશ્વ બેન્ક, આઈએમએફ(IMF) વગેરે)ના ભંડોળમાંથી રાજ્યની ખાતરી દ્વારા, મુખ્ય રોડ કોરિડોરને સુધારવાના અનેક પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. આ સાથે જ સરકાર પણ મુખ્ય રસ્તાઓને સુધારવા માટે અને ખાસ કરીને દેશના મોટરવે નેટવર્ક માટે સક્રિય રીતે નવા બાહ્ય નાણા અથવા જાહેર-ખાનગી ભાગીદારીનો અમલ કરી રહી છે.[156]


વિશ્વ બેન્કનો અંદાજ છે કે 2004 અનુસાર રોમાનિયાના રેલવે માળખા 22,298 kilometres (13,855 mi)ના પાટાઓ તેને યુરોપમાં ચોથા ક્રમનો સૌથી વધુ રેલરોડ વેટવર્ક ધરાવનાર દેશ બનાવે છે.[157] 1989માં નોંધાયાલા ટોચના જથ્થાના પ્રમાણમાં રેલવે પરિવહને નૂર અને પ્રવાસીના જથ્થામાં નાટ્યાત્મક ઘટાડો અનુભવ્યો, જેના મુખ્ય કારણ માર્ગ પરિવહનની સ્પર્ધા અને GDPમાં ઘટાડો હતા. 2004માં રેલવેએ 99 મિલિયન પ્રવાસી મુસાફરીઓમાં 8.64 અબજ પ્રવાસી-કિ.મી અને 73 મિલિયન મેટ્રિક ટન અથવા નૂરના 17 અબજ ટન-કિમીની કામગીરી કરી હતી.[120] તમામ મુસાફરો અને નૂરની હેરફેરમાં રેલ દ્વારા કુલ એકત્રિત પરિવહન લગભગ 45% જેટલુ થતુ હતું.[120]


દેશના એક માત્ર શહેર બુકારેસ્ટમાં જ અંડરગ્રાઉન્ડ રેલવે માળખુ છે. બુકારેસ્ટ મેટ્રો માત્ર 1979માં શરૂ કરવામાં આવી હતી અને આજે તે બુકારેસ્ટ જાહેર પરિવહન માળકાની સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતી પદ્ધતિ છે અને કામકાજના સપ્તાહ દરમિયાન તેમાં 600,000 મુસાફરો બેસે છે.[158]


પર્યટન

પર્યટનનું મુખ્ય ધ્યાન દેશના કુદરતી ભૂમિપ્રદેશો પર અને તેના સમૃદ્ધ ઇતિહાસ પર હોય છે અને રોમાનિયાના અર્થતંત્રમાં તે નોંધપાત્ર યોગદાન આપે છે. 2006માં ઘરેલુ અને આંતરરાષ્ટ્રીય પર્યટને કુલ ઘરેલુ ઉત્પાદનમાં 4.8% અને કુલ રોજગારીઓમાં 5.8% (લગભગ 5 લાખ નોકરીઓ) ફાળો આપ્યો હતો.[159] વેપાર-વાણિજ્ય બાદ પ્રવાસન એ સેવા ક્ષેત્રનું બીજુ સૌથી મોટુ અંગ છે. પર્યટન એ રોમાનિયાના અર્થતંત્રમાં સૌથી વધુ ઝડપથી વિકસતા અને આકર્ષક ક્ષેત્રોમાંથી એક છે અને વિકાસની વિપુલ તકોની સંભાવના તેની વિશેષતા છે. વર્લ્ડ ટ્રાવેલ એન્ડ ટુરિઝમ કાઉન્સિલના જણાવ્યા અનુસાર પ્રવાસ અને પર્યટનની કુલ માગ સંદર્ભે રોમાનિયા વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતું ચોથા ક્રમનું રાષ્ટ્ર છે અને 2007-2016ની વચ્ચે તેમાં 8%ની વાર્ષિક વૃદ્ધિની સંભાવના છે.[160] 2002માં પ્રવાસીઓની સંખ્યા 4.8 મિલિયન હતી, જે 2006માં વધીને 6.6 મિલિયન થઈ હતી.[120] આ જ રીતે 2002માં આવક 400 મિલિયન હતી, જે 2004માં વધીને 607 મિલિયન થઈ.[120] 2006માં રોમાનિયામાં 20 મિલિયન આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓના એક રાતથી વધુના રોકાણ જોવા મળ્યા હતા, જે સર્વોચ્ચ આંકડો દર્શાવે છે,[161] પરંતુ 2007માં આ આંકડામાં હજુ પણ વૃદ્ધિ થવાની અપેક્ષા રખાય છે.[162] રોમાનિયામાં પર્યટન ક્ષેત્રે 2005માં €400 મિલિયનનું રોકાણ થયું છે.[163]

પાછલા ઘણા વર્ષોથી યુરોપીયન પર્યકોમાં રોમાનિયા લોકપ્રિય સ્થળ બન્યું છે (વિદેશી પ્રવાસીઓમાંથી 60% કરતા વધારે યુરોપીયન યુનિયન દેશોના હતા),[162] આમ તે બલ્ગેરિયા, ગ્રીસ, ઈટાલી અને સ્પેન સાથે સ્પર્ધા માટે પ્રયત્ન કરી રહ્યું છે. મંગાલિયા, સેટર્ન, વીનસ, નેપ્ટ્યુન, ઓલિમ્પ, કોન્સ્ટન્ટા અને મામાઈઆ (ક્યારેક રોમાનિયન રિવિએરા કહેવાય છે) જેવા રોમાનિયન સ્થળો ઉનાળા દરમિયાન સૌથી વધુ લોકપ્રિય આકર્ષણ બને છે.[164] શિયાળા દરમિયાન વેલીઆ પ્રાહોવેઈ અને પોઈઆના બ્રેસોવની સાથે સ્કીઈંગ રિસોર્ટો પણ વિદેશી પ્રવાસીઓમાં લોકપ્રિય છે. પોતાના મધ્યયુગીન વાતાવરણ અને and કિલ્લાઓ માટે સિબિઉ, બ્રાસોવ, સિઘિસોરા, ક્લુજ-નેપોકા, તારાગુ મુર્સ જેવા ટ્રાન્સીલ્વેનિયન શહેરો વિદેશીઓ માટે આકર્ષક પર્યટન સ્થળ બન્યા છે. પરંપરાગત માન્યતાઓ અને પરંપરાઓ પર આધારિત ગ્રામીણ પર્યટન તાજેતરમાં આકર્ષક વિકલ્પ બન્યા છે,[165] અને બ્રાન તથા તેના ડ્રેક્યુલાનો કિલ્લો, ઉત્તરી મોલ્ડેવિયામાં , મેરામ્યુર્સના લાકડાના ચર્ચો, અથવા મેરામ્યુર્સ કાઉન્ટીમાં મેરી કબ્રસ્તાન જેવા સ્થળોને પ્રોત્સાહન આપવાનું તેનું લક્ષ્ય છે.[166] દાનુબે ડેલ્ટા,[120] આયર્ન ગેટ્સ (દાનુબે ગોર્જ), સ્કારિસોરા ગુફા અને એપુસેની પર્વતોમાં આવેલી અનેક ગુફાઓ જેવા મોટા કુદરતી સ્થળો હજુ વધારે પ્રખ્યાત બનવાના બાકી છે.


સંસ્કૃતિ
ઈઆસીમાં સંસ્કૃતિનો મહેલ 1906 અને અને 1925ની વચ્ચે બંધાયો હતો અને ત્યાં અનેક મ્યુઝિયમો પણ છે

રોમાનિયા અનોખી સંસ્કૃતિ ધરાવે છે, જે તેની ભૌગોલિકતા અને અલગ પ્રકારના ઐતિહાસિક વિકાસને આભારી છે. રોમાનિયનોની પોતાની જેમ જ તેને મૂળભૂત રીતે ત્રણ પ્રદેશોના સંગમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે: મધ્ય યુરોપ, પૂર્વીય યુરોપ, અને બાલ્કન્સ, પરંતુ આમાંથી કોઈની પણ સાથે તેનું સાચા અર્થમાં મિલન થઈ શકતું નથી.[167] રોમનના પાયા પર રોમાનિયન ઓળખ સ્થાપિત થઈ છે અને આ સાથે અન્ય અસરો ઉપરાંત ડેસિઅન તત્વો[168] હોવાની પણ ભરપૂર શક્યતા છે. પ્રાચીન કાળના પાછલા સમયમાં અને મધ્ય યુગ દરમિયાન રોમાનિયાની નજીક સ્થળાંતર કરીને વસનારા સ્લાવિક લોકોની;[168] મધ્યયુગમાંથી ગ્રીકો,[168] અને બીઝેન્ટાઈન સામ્રાજ્ય;[169] ઓટ્ટોમન સામ્રાજ્યના લાંબા સમયના પ્રભુત્વની;[170] હંગેરીયનની;[168] અને ટ્રાન્સીલ્વેનિયામાં રહેતા જર્મનોની ગાઢ અસર જોવા મળે છે. પશ્ચિમી સંસ્કૃતિ, ખાસ કરીને ફ્રેન્ચ,[169] અને જર્મન સંસ્કૃતિની ધેરી અસર નીચેઆધુનિક રોમાનિયન સંસ્કૃતિના ઉદભવ અને વિકાસની શરૂઆત લગભગ 250 વર્ષ પહેલા થઈ હતી.[169]


કલા
બુકારેસ્ટમાં રોમાનિયન એથેનીયુમ 1988માં ખુલ્લુ મૂકાયુ હતુ

1848ની ક્રાંતિની સાથે અને 1859માં બે દાનુબિયન હુકુમતોના એકીકરણ સાથે રોમાનિયન સાહિત્યના વિકાસની સાચી શરૂઆત થઈ . રોમાનિયનોના મૂળ અંગે ચર્ચાઓ શરૂ થઈ અને ટ્રાન્સીલ્વેનિયામાં તથા ફ્રાંસ, ઈટાલી અને જર્મનીમાં રોમાનિયન વિદ્વાનોએ અભ્યાસની શરૂઆત કરી.[169] આધુનિક રોમાનિયન સાહિત્યમાં જર્મન તત્વજ્ઞાન અને ફ્રેન્ચ સંસ્કૃતિનો સંગમ કરવામાં આવ્યું અને મિહાઈ એમિનેસ્કુ, જ્યોર્જ કોસબુક, ઈઓઆન સ્લાવિકિ જેવા ઉચ્ચ કક્ષાના કલાકારોએ રોમાનિયન સાહિત્યની ઉત્કૃષ્ટ રચનાઓ આપી. રોમાનિયાની બહાર તેઓની બહુ ઓછા જાણીતા છે, પરંતુ જૂની લોકકથાઓમાંથી આધુનિક કાવ્યોની રચના દ્વારા સાચા રોમાનિયન સાહિત્યને જન્મ આપવા બદલ રોમાનિયામાં તેઓ ખૂબ પ્રશંસા પામ્યા છે. તેમાંથી એમિનેસ્કુને સૌથી વધારે મહત્વના અને પ્રભાવક રોમાનિયન કવિ ગણવામાં આવે છે, અને તેમની કૃતિઓ માટે હજુ પણ લોકો તેમને ચાહે છે, ખાસ કરીને લ્યુસીઆફારુલ નામની કવિતા અત્યંત લોકપ્રિય છે.[171] 19મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં વિશાળ યોગદાન આપનાર અન્ય લેખકો છેઃમિહૈલ કોગ્લેનિસીએનુ (રોમાનિયાના પ્રથમ વડાપ્રધાન પણ હતા), વેસિલે એલેકસાન્ડ્રી, નિકોલ બાલ્કેસ્કુ, ઈઓન લુકા કારેગિઅલ, અને ઈઓન ક્રેનેગા.


20મી સદીના પૂર્વાર્ધને ઘણા રોમાનિયન વિદ્વાનો રોમાનિયન સંસ્કૃતિના સુવર્ણ યુગ તરીકે ઓળખાવે છે અને આ સમય દરમિયાન જ રોમાનિયા આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ તથા યુરોપીયન સાંસ્કૃતિક પ્રવાહો સાથે મજબૂત રીતે જોડાયુ હતું.[172] વિશ્વ સંસ્કૃતિ પર જબરજસ્ત અસર છોડનાર મહત્વના કલાકાર શિલ્પિ કોન્સેન્ટિન બ્રાન્કુસિ હતા, જેઓ આધુનિક ચળવળના કેન્દ્રીય વ્યક્તિ અને અમૂર્તનો પાયો નાખનાર, લોક સર્જનોના પ્રાચીન સ્રોતમાંથી પ્રેરણા લઈને વિશ્વ શિલ્પમાં નવો ચીલો ચાતરનાર હતા. તેમના શિલ્પોમાં સાદગીની સાથે અભિજાત્યપણુ હોય છે, જેણે આધુનિકવાદી શિલ્પીઓને નવો રાહ બતાવ્યો હતો.[173] તેમના કૌશલ્યને અંજલિ તરીકે તેમની એક કૃતિ "બર્ડ ઈન સ્પેસ" (Bird in Space)ની 2005માં $27.5 મિલિયનની બોલી લાગી હતી, જે કોઈ પણ શિલ્પ માટેની વિક્રમી કિંમત હતી.[174][175] બે વિશ્વ યુદ્ધના સમયગાળા દરમિયાન ટ્યુડર અર્ઘેઝી, લ્યુસિયન બ્લેગા, યજીન લોવિનેસ્કુ, ઈઓન બાર્બુ, લિવિઉ રેબ્રેનુજેવા લેખકોએ તે સમયના યુરોપીયન સાહિત્ય સાથે રોમાનિયન સાહિત્યને એકરૂપ બનાવવા પ્રયત્ન કર્યા હતા. જ્યોર્જ એનેસ્કુ પણ આ સમયના જ હતા અને તેઓ કદાચ સૌથી વધુ જાણીતા રોમાનિયન સંગીતકાર હતા.[176] તેઓ કવિ, વાયોલિનવાદક, પિયાનીવાદક, વૃંદગાયનના સંચાલક, શિક્ષક અને તેમના સમયના સૌથી મહાન કલાકારોમાંથી એક હતા,[177] તેમના માનમાં દર વર્ષે બુકારેસ્ટમાં ક્લાસિકલ સંગીતનો જ્યોર્જ એનેસ્કુ મહોત્સવ યોજાય છે.


વિશ્વયુદ્ધો બાદનો સામ્યવાદ ભારે નિયંત્રણો લઈને આવ્યો અને લોકોને અંકુશમાં રાખવા સાંસ્કૃતિક જગતનો ઉપયોગ કર્યો. અભિવ્યક્તિના સ્વાતંત્ર્યને અનેક રીતે સતત કચડવામાં આવ્યું, પરંતુ ગેલ્લુ નૌમ, નિશિતા સ્ટેનેસ્કુ, મરિન સોરેસ્કુ અથવા મરિન પ્રેડા જેવાઓએ નિયંત્રણને ફગાવવામાં સફળતા મેળવી અને "સમાજવાદી વાસ્તવવાદ" સાથે તેને તોડ્યા અને રોમાનિયન સાહિત્યમાં નાની "નવજાગૃતિના" આગેવાન બન્યા.[178] નિયંત્રણોના લીધે ઘણા લોકો આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ મેળવી શક્યા નહિ, પરંતુ કોન્સ્ટેન્ટિન નોઈકા, ટ્રિસ્ટાન ત્ઝારા અને મિર્કીઆ કાર્ટારેસ્કુ જેવા કેટલાક લોકો આ બંધનને તોડવામાં સફળ રહ્યા અને વિવિધ રાજકીય કારણોસર અનેક વખત જેલવાસ વેઠવા છતાં પોતાની કૃતિઓ વિદેશમાં પ્રકાશિત કરી.


કેટલાક કલાકારોએ સંપૂર્ણ રીતે દેશ છોડી દેવાનું પસંદ કર્યું અને દેશની બહાર રહીને પણ પોતાનું યોગદાન આપવાનું ચાલુ રાખ્યુ. તેમાંથી યુજીન ઈઓનેસ્કુ, મિર્સીઆ એલિએડ અને એમિલ સિઓરાનએમિલ સિઓરાન/2} તેમની કૃતિઓ માટે સમગ્ર વિશ્વમાં જાણીતા બન્યા. દેશની બહાર રહીને જાણીતા બનનાર અન્ય સાહિત્યકારોમાં કવિ પૌલ સેલાન અને નોબેલ વિજેતા એલિ વિસેલ હતા અને બંને હોલોકોસ્ટમાં બચી ગયા હતા. લોકકલાકાર ટ્યુડર ઘેઓર્ઘ અને પાન ફ્લ્યુટ(વાંસળી)ના નિષ્ણાત ઘેઓર્ઘ ઝામ્ફિર- સમગ્ર વિશ્વમાં જેમણે 120 મિલિયનથી વધારે આલબમ વેચ્યા હોવાનું નોંધાયું છે- જેવા કેટલાક જાણીતા રોમાનિયન સંગીતકારો હતા.[179][180]


ક્રિસ્ટિ પુઈઉ દ્વારા દિગ્દર્શિત ધી ડેથ ઓફ મિ. લાઝારેસ્કુ ((The Death of Mr. Lazarescu), (કેન્સ 2005 પ્રિક્સ અન સર્ટેઈન રીગાર્ડ((Prix un certain regard)-વિજેતા), અને ક્રિસ્ટિઅન મુંગિઉ દિગ્દર્શિત 4 મંથ્સ, 3 વીક્સ એન્ડ 2 ડેઝ (4 Months, 3 Weeks and 2 Days), (કેન્સ 2007 પાલ્મે ડીઓર (Palme d'Or) વિજેતા) જેવી ફિલ્મો દ્વારા રોમાનિયન સિનેમાએ તાજેતરમાં વિશ્વના ફલક પર પોતાની નોંધ લેવડાવી છે.[181] પાછળની ફિલ્મવેરાઈટી ના જણાવ્યા અનુસાર "ફિલ્મ જગતમાં રોમાનિયાની વધુ નવી શક્તિઓનો પુરાવો છે."[182]


સ્મારકો
યુનેસ્કો (UNESCO) દ્વારા રોમાનિયાની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ તરીકે જાહેર થયેલ છ ડેસિઅન કિલ્લાઓમાંથી એક રાર્મિઝેગેટુસા રેગિઆ

યુનેસ્કો(UNESCO)ની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ્સની યાદી[183]માં રોમાનિયાના ટ્રાન્સીલ્વેનિયામાં હથિયારોથી સજ્જ દેવળોના સેક્સન ગામો, સુંદર બાહ્ય અને આંતરિક ચિત્રો ધરાવતા ઉત્તરી મોલ્ડેવિયાના સચિત્ર ચર્ચો, ગોથિક પદ્ધતિ અને પરંપરાગત લાકડાના બાંધકામના મિશ્રણનું અનોખુ ઉદાહરણ આપતા મરામુર્સના લાકડાના ચર્ચો, હોરેઝુના મઠો, સિઘિસોઆરાના નગરો અને ઓર્સ્ટી પર્વતોના ડેસિઅન કિલ્લાઓ જેવા સ્થળોનો સમાવેશ કરાયો છે.[184] વિશ્વ ધરોહર યાદીમાં રોમાનિયાનું યોગદાન બહાર રહે છે, કારણકે એક-બે વિશેષ સ્મારકોની જગ્યાએ તેમાં દેશના વિવિધ સ્થળે પથરાયેલ કેટલાક સ્મારકોના જૂથ છે.[185] 2007માં બ્રુકેન્થલ નેશનલ મ્યુઝિયમ માટે જાણીતા શહેર સિબિઉનો પણ લક્ઝેમબર્ગની સાથે યુરોપીયન સાંસ્કૃતિક પાટનગરમાં સમાવેશ કરાયો છે.


રાષ્ટ્ર ધ્વજ


રોમાનિયાનો રાષ્ટ્ર ધ્વજ ઉભા પટ્ટાઓ સાથે ત્રણ કલરમાં છે: ધ્વજની કાઠીથી શરૂ થઈને ભૂરો, પીળો અને લાલ. તેની પહોળાઈ-લંબાઈનું પ્રમાણ 2:3 છે. રોમાનિયાનો રાષ્ટ્ર ધ્વજ ઘણા અંશે ચાડને મળતો આવે છે.[186][187][188]


રમત ગમત
કોન્ડોલિસા રાઈસ(ડાબે) સાથે નાદિયા કોમેનેસ્કિ (જમણે)

રોમાનિયામાં ફૂટબોલ (સોકર) સૌથી વધારે લોકપ્રિય રમત છે.[189] તેનું સંચાલક મંડળ રોમાનિયન ફૂટબોલ ફેડરેશન છે, જે યુઈએફએ (UEFA) અંતર્ગત આવે છે. શ્રેષ્ઠ દરજ્જાની રોમાનિયન પ્રોફેશનલ ફૂટબોલ લીગે 2006-07 સીઝનમાં સરેરાશ 5147 દર્શકોને આકર્ષ્યા હતા.[190] આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે રોમાનિયન નેશનલ ફૂટબોલ ટીમે 7 વખત ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપમાં ભાગ લીધો છે અને 1990ના દસકા દરમિયાન તેમનો સૌથી વધારે સફળ સમયગાળો હતો, જ્યારે 1994 વર્લ્ડ કપમાં યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં રોમાનિયા ક્વાર્ટર-ફાઈનલમાં પહોંચ્યું હતું અને ફિફા(FIFA)એ તેને છઠ્ઠા ક્રમનું સ્થાન આપ્યું હતું. આ "સુવર્ણ પેઢી"ના મુખ્ય ખેલાડી[191] અને કદાચ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સૌથી વધુ જાણીતા રોમાનિયન ખેલાડી ઘેરોઘે હેગી છે. (હુલામણુ નામ કાર્પેથિઅન્સના મેરેડોના ).[192] હાલના પ્રખ્યાત સક્રિય ખેલાડીઓ એડ્રિઅન મુટુ અને ક્રિસ્ટિઅન ચિવુ છે. સૌથી વધારે જાણીતી ફૂટબોલ ક્લબ સ્ટેઉઆ બુકારેસ્ટિ છે, જે 1986માં પ્રતિષ્ઠિત યુરોપીયન ચેમ્પિઅન્સ કપ જીતનારી પૂર્વીય યુરોપની સૌ પ્રથમ ક્લબ બની હતી અને ફરી એકવાર 1989માં ફાઈનલ રમી હતી. અન્ય સફળ રોમાનિયન ટીમ ડીનામો બુકારેસ્ટિ 1984માં યરોપીયન ચેમ્પિયન્સ કપની સેમિફાઈનલ રમી હતી અને 1990માં કપ વિનર્સ કપની સેમિફાઈનલ રમી હતી. મહત્વની અન્ય રોમાનિયન ફૂટબોલ ક્લબો રેપિડ બુકારેસ્ટિ, સીએફઆર 1907 ક્લુજ-નાપોકા અને FC યુનિવર્સિટાટી ક્રેઈઓવા છે.


નોંધાયેલા ખેલાડીઓની દ્રષ્ટિએ ટેનિસ એ બીજી સૌથી વધુ લોકપ્રિય રમત છે.[189] રોમાનિયા ત્રણ વખત ડેવિસ કપની ફાઈનલમાં પહોંચ્યુ હતુ (1969, 1971, 1972). ટેનિસ ખેલાડી ઈલી નાસ્ટેસ અનેક ગ્રાન્ડ સ્લેમ ટાઈટલ અને ડઝન જેટલી ટુર્નામેન્ટ જીત્યા હતા અને એટીપી(ATP) દ્વારા 1973થી 1974 દરમિયાન પ્રથમ ક્રમના ખેલાડી તરીકે માન મેળવનાર પ્રથમ હતા. 1993થી દરેક પાનખરમાં બુકારેસ્ટ ખાતે રોમાનિયન ઓપન યોજાય છે.


લોકપ્રિય ટીમ રમતો રગ્બી યુનિયન (નેશનલ રગ્બી ટીમે દરેક રગ્બી વર્લ્ડ કપમાં ભાગ લીધો છે), બાસ્કેટબોલ અને હેન્ડબોલ છે.[189] કેટલીક લોકપ્રિય વ્યક્તિગત રમતો છે: એથલેટિક્સ, ચેસ, સ્પોર્ટ ડાન્સ અને માર્શલ આર્ટ્સ તથા અન્ય લડાઈની રમતો.[189]


રોમાનિયન જીમ્નાસ્ટિક્સે ઘણી મોટી સંખ્યામાં સફળતા મેળવી હતી – આ સફળતાઓ માટે દેશ દુનિયાભરમાં જાણીતો બન્યો હતો.[193] 1976 ઉનાળુ ઓલિમ્પિક્સમાં જિમનેસ્ટ નાદિયા કોમેનેસી દસમાંથી દસનો આંક મેળવનાર પ્રથમ ખેલાડી બની હતી. તેણીએ માત્ર પંદર વર્ષની ઉંમરે ત્રણ ગોલ્ડ મેડલ, એક સિલ્વર અને એક બ્રોન્ઝ મેળવ્યો હતો.[194] 1980 ઉનાળુ ઓલિમ્પિક્સમાં તેની સફળતા ચાલુ રહી અને બે ગોલ્ડ તથા એક સિલ્વર મેડલ જીત્યા હતા.


રોમાનિયા પ્રથમ વખત 1900માં ઓલિમ્પિક રમતોમાં જોડાયુ હતુ અને 24માંથી 18 રમતોમાં ભાગ લીધો હતો. આટલા વર્ષોમાં કુલ 283 મેડલ અને તેમાંથી 82 ગોલ્ડ મેડલ સાથે ઉનાળુ ઓલિમ્પિક રમતોમાં વધારે સફળતા મેળવનાર દેશોમાં રોમાનિયાનો સમાવેશ થાય છે (એકંદરે 15મુ).[195] શિયાળુ રમતોમાં ઓછુ રોકાણ થયું છે અને આ કારણથી શિયાળુ ઓલિમ્પિક રમતોમાં રોમાનિયાના ખેલાડીઓએ માત્ર એક જ બ્રોન્ઝ મેડલ મેળવ્યો છે.


આ પણ જુઓ
  • રોમાનિયા-સંબંધિત લેખોની સૂચિ
  • રોમાનિયા-સંબંધિત વિષયોની યાદી


નોંધ
  1. "am scris aceste sfente cǎrţi de învăţături, sǎ fie popilor rumânesti... sǎ înţeleagǎ toţi oamenii cine-s rumâni creştini" "Întrebare creştineascǎ" (1559), Bibliografia româneascǎ veche, IV, 1944, p. 6.
    "...că văzum cum toate limbile au şi înfluresc întru cuvintele slǎvite a lui Dumnezeu numai noi românii pre limbă nu avem. Pentru aceia cu mare muncǎ scoasem de limba jidoveascǎ si greceascǎ si srâbeascǎ pre limba româneascǎ 5 cărţi ale lui Moisi prorocul si patru cărţi şi le dăruim voo fraţi rumâni şi le-au scris în cheltuială multǎ... şi le-au dăruit voo fraţilor români,... şi le-au scris voo fraţilor români" Palia de la Orǎştie (1581–1582), Bucureşti, 1968.
    În Ţara Ardealului nu lăcuiesc numai unguri, ce şi saşi peste seamă de mulţi şi români peste tot locul... , Grigore Ureche, Letopiseţul Ţării Moldovei, p. 133–134.
  2. તેમના પ્રખ્યાત સાહિત્યિક સંસ્મરણમાં ઈએનાશિતા વેકારેસ્કુ લખે છે: "Urmaşilor mei Văcăreşti!/Las vouă moştenire:/Creşterea limbei româneşti/Ş-a patriei cinstire."
    In the "Istoria faptelor lui Mavroghene-Vodă şi a răzmeriţei din timpul lui pe la 1790" a Pitar Hristache writes: "Încep după-a mea ideie/Cu vreo câteva condeie/Povestea mavroghenească/Dela Ţara Românească.
  3. આધુનિક અર્થમાં "રોમાનિયા" શબ્દનો સૌ પ્રથમ ઉલ્લેખ 1816માં જોવા મળે છે, ગ્રીક વિદ્વાન ડિમિટ્રી ડેનિઅલ ફિલિપ્પિડિએ તેમનું લખાણ "રોમાનિયાની ભૌગોલિકતા"ની પાછલ "રોમાનિયાનો ઇતિહાસ" લેઈપઝિગમાં પ્રકાશિત કર્યુ હતું.
    એવ્રિગમાં ઘેરોઘ લાઝારની કબરના પત્થર પર (1823માં બંધાયેલ) એક લખાણ છે: "Precum Hristos pe Lazăr din morţi a înviat/Aşa tu România din somn ai deşteptat."
  4. વંશીયતાની વસતી પર આધારિત 2002 સેન્સસ મુજબ રોમાનિયામાં કુલ 535,250 રોમા છે. અન્ય સ્રોતો આ આંકડાનો વિરોધ કરે છે, કારણ કે સ્થાનિક સ્તરે ઘણા રોમાઓ ભેદભાવ થવાના ભયથી પોતાની જાતને અન્ય વંશના ગણાવે છે (ખાસ કરીને રોમાનિયન, પરંતુ આ સાથે જ પશ્ચિમમાં હંગેરિયન અને દોબ્રુજામાં તૂર્કિશ). ઘણા તો ક્યારેય નોંધાયા જ નથી, કારણકે તેમની પાસે ઓળખપત્ર નથી. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્રોતો અધિકૃત સેન્સસ કરતા વધારે ઊંચો આંકડો આપે છે(UNDP's Regional Bureau for Europe, World Bank, "International Association for Official Statistics" (PDF). the original (PDF) માંથી 2008-02-26 પર સંગ્રહિત. Check date values in: |archivedate= (મદદ).


સંદર્ભો
  1. "Romanian Statistical Yearbook" (PDF). Romanian National Institute of Statistics. 2007. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  2. "Report on the Nominations from Luxembourg and Romania for the European Capital of Culture 2007" (pdf). The Selection Panel for the European Capital of Culture (ECOC) 2007. 2004-04-05. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)
  3. રોમાનિયન ભાષાની સમજ આપતી ડિક્શનરી, 1998; ન્યૂ એક્સપ્લેનેટરી ડિક્શનરી ઓફ રોમાનિયન લેન્ગવેજ, 2002
  4. ઢાંચો:Citebook
  5. Cl. Isopescu (1929). "Notizie intorno ai romeni nella letteratura geografica italiana del Cinquecento". Bulletin de la Section Historique. XVI: 1–90. ...si dimandano in lingua loro Romei...se alcuno dimanda se sano parlare in la lingua valacca, dicono a questo in questo modo: Sti Rominest ? Che vol dire: Sai tu Romano,... Check date values in: |year= (મદદ)
  6. Maria Holban (1983). Călători străini despre Ţările Române (Romanian માં). II. Ed. Ştiinţifică şi Enciclopedică. pp. 158–161. “Anzi essi si chiamano romanesci, e vogliono molti che erano mandati quì quei che erano dannati a cavar metalli...” Check date values in: |year= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  7. ઢાંચો:Citebook
  8. Iorga, N. Hurmuzachi, Apud, સંપા. Neacsu's Letter from Campulung. Documente, XI. p. 843. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  9. Brezeanu, Stelian (1999). Romanitatea Orientalǎ în Evul Mediu. Bucharest: Editura All Educational. pp. 229–246. Check date values in: |year= (મદદ)
  10. "Wallachia and Moldavia, 1859-61". Retrieved 2008-01-05. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  11. "Map of Southern Europe, 1942-1945". United States Army Center of Military History via the University of Texas at Austin Perry-Castañeda Library Map Collection. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  12. "General principles" (Romanian માં). cdep.ro. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  13. Trinkaus, E. (2003). "Early Modern Human Cranial remains from the Peştera cu Oase". Journal of Human Evolution. 45: 245–253. doi:10.1016/j.jhevol.2003.08.003. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ); |access-date= requires |url= (મદદ)
  14. Zilhão, João (2006). "Neanderthals and Moderns Mixed and It Matters". Evolutionary Anthropology. 15: 183–195. doi:10.1002/evan.20110. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ); |access-date= requires |url= (મદદ)
  15. Herodotus (1859). The Ancient History of Herodotus By Herodotus. Derby & Jackson. pp. 213–217. Retrieved 2008-01-10. Unknown parameter |digitized= ignored (મદદ); Unknown parameter |translation= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  16. "Assorted Imperial Battle Descriptions". De Imperatoribus Romanis, An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  17. "Dacia-Province of the Roman Empire". United Nations of Roma Victor. Retrieved 2008-01-10. Unknown parameter |text= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  18. ઢાંચો:Citebook
  19. ઢાંચો:Citebook
  20. ઢાંચો:Citebook
  21. ઢાંચો:Citebook
  22. Watkins, Thayer. "The Economic History of the Western Roman Empire". Retrieved 2008-08-31. The Emperor Aurelian recognized the realities of the military situation in Dacia and around 271 A.D. withdrew Roman troops from Dacia leaving it to the Goths. The Danube once again became the northern frontier of the Roman Empire in eastern Europe Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  23. Ghyka, Matila (1841). "A Documented Chronology of Roumanian History". Oxford: B. H. Blackwell Ltd. the original માંથી 2007-01-25 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |year=, |archivedate= (મદદ)
  24. Jordanes (551 A.D.). Getica, sive, De Origine Actibusque Gothorum. Constantinople. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  25. Iliescu, Vl. (1970). Fontes Historiae Daco-Romanae. II. Bucureşti. pp. 363, 587. Unknown parameter |last૨= ignored (મદદ); Unknown parameter |first૨= ignored (મદદ); Check date values in: |year= (મદદ)
  26. Teodor, Dan Gh. (1995). Istoria României de la începuturi până în secolul al VIII-lea. 2. Bucureşti. pp. 294–325. Check date values in: |year= (મદદ)
  27. Bóna, István (2001). Köpeczi, Béla, સંપા. "History of Transylvania: II.3. The Kingdom of the Gepids". New York: Institute of History of the Hungarian Academy of Sciences. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |distributor= ignored (|publisher= suggested) (મદદ); More than one of |distributor= and |publisher= specified (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  28. Bóna, István (2001). Köpeczi, Béla, સંપા. "History of Transylvania: II.4. The Period of the Avar Rule". New York: Institute of History of the Hungarian Academy of Sciences. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |distributor= ignored (|publisher= suggested) (મદદ); More than one of |distributor= and |publisher= specified (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  29. Constantine VII, Porphyrogenitus (950). Constantine Porphyrogenitus De Administrando Imperio. Constantinople. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)
  30. Xenopol, Alexandru D. (1896). Histoire des Roumains. i. Paris. p. 168. Check date values in: |year= (મદદ)
  31. Makkai, László (2001). Köpeczi, Béla, સંપા. "History of Transylvania: III. Transylvania in the Medieval Hungarian Kingdom (896–1526)". New York: Institute of History of the Hungarian Academy of Sciences. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |distributor= ignored (|publisher= suggested) (મદદ); More than one of |distributor= and |publisher= specified (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  32. Köpeczi, Béla, સંપા. (2001). "History of Transylvania: IV. The First Period of the Principality of Transylvania (1526–1606)". New York: Institute of History of the Hungarian Academy of Sciences. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |distributor= ignored (|publisher= suggested) (મદદ); More than one of |distributor= and |publisher= specified (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  33. ઢાંચો:Citebook
  34. Ştefănescu, Ştefan (1991). Istoria medie a României. I. Bucharest. p. 114. Check date values in: |year= (મદદ)
  35. Predescu, Lucian (1940). Enciclopedia Cugetarea. Check date values in: |year= (મદદ)
  36. વ્લાડ III (વોલેશિયાના શાસક). બ્રિટાનીકા ઓનલાઈન એનસાઈક્લોપેડીયા
  37. István, Vásáry. "Cumans and Tatars". cambridge.org. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  38. Rezachevici, Constantin (2000). "Mihai Viteazul: itinerariul moldovean". Magazin istoric (Romanian માં) (5). Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  39. "The Magyarization Process". GenealogyRO Group. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  40. ઢાંચો:Citebook
  41. Kocsis, Karoly (2001). Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. Simon Publications. p. 102. ISBN 193131375X. Unknown parameter |last૨= ignored (મદદ); Unknown parameter |first૨= ignored (મદદ); Check date values in: |year= (મદદ)
  42. Prodan, David (1971). Supplex Libellus Valachorum= Or, The Politicle Struggle of Romanians in Transylvania During the 18th Century. Bucharest: Academy of Social Republic of Romania. Check date values in: |year= (મદદ)
  43. Bobango, Gerald J (1979). The emergence of the Romanian national State. New York: Boulder. ISBN 9780914710516. Check date values in: |year= (મદદ)
  44. "San Stefano Preliminary Treaty". 1878. Retrieved 2008-08-31. Text "language" ignored (મદદ); Text "Russian" ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  45. The Treaty of Berlin, 1878 - Excerpts on the Balkans. Internet Modern History Sourcebook. Berlin: Fordham University. July 13, 1878. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)
  46. Patterson, Michelle (1996). "The Road to Romanian Independence". Canadian Journal of History. the original ( – Scholar search) માંથી 2008-03-24 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year=, |archivedate= (મદદ)
  47. Anderson, Frank Maloy (1918). Handbook for the Diplomatic History of Europe, Asia, and Africa 1870-1914. Washington D.C.: Government Printing Office. Unknown parameter |last૨= ignored (મદદ); Unknown parameter |first૨= ignored (મદદ); Check date values in: |year= (મદદ)
  48. Horne, Charles F. (Horne). "Ion Bratianu's Declaration of War Delivered to the Austrian Minister in Romania on August 28, 1916". Source Records of the Great War. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  49. Erlikman, Vadim (2004). Poteri narodonaseleniia v XX veke : spravochnik. Moscow. ISBN 5-93165-107-1. Check date values in: |year= (મદદ)
  50. "Text of the Treaty of Trianon". World War I Document Archive. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  51. ઢાંચો:Citebook
  52. ઢાંચો:Citejournal
  53. "Statul National Unitar (România Mare 1919 - 1940)publisher=ici.ro" (Romanian માં). Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  54. Ioan Scurtu, Theodora Stănescu-Stanciu, Georgiana Margareta Scurtu (2002). Istoria Românilor între anii 1918-1940 (Romanian માં). University of Bucharest. the original માંથી 2007-11-13 પર સંગ્રહિત. Check date values in: |year=, |archivedate= (મદદ)CS1 maint: Multiple names: authors list (link) CS1 maint: Unrecognized language (link)
  55. Nagy-Talavera, Nicolas M. (1970). Green Shirts and Others: a History of Fascism in Hungary and Romania. Hoover Institution Press. p. 305. Check date values in: |year= (મદદ)
  56. ઢાંચો:Citejournal
  57. "The Biggest Mistakes In World War 2:Ploesti - the most important target". Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  58. નોંઘ: વિશ્વયુદ્ધ IIની લિંક જુઓ : Ronald D. Bachman, ed. (2005-11-09). Romania:World War II (Report) (2 ed.). Washington D.C.: Library of Congress.Federal Research Division. OCLC 1990 DR205.R613 1990. http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/rotoc.html. Retrieved 2008-08-31.
  59. Raul Hilberg (2004). "Executive Summary: Historical Findings and Recommendations" (PDF). International Commission on the Holocaust in Romania. Retrieved 2008-08-31. “no country, besides Germany, was involved in massacres of Jews on such a scale.” Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  60. Eugen Tomiuc (May 6, 2005). "World War II – 60 Years After: Former Romanian Monarch Remembers Decision To Switch Sides". the original માંથી 2007-09-30 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date=, |archivedate= (મદદ)
  61. Michael Clodfelter (2002). Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500-2000 (2 આવૃત્તિ.). Jefferson, NC: McFarland. p. 582. ISBN 0-7864-1204-6. Check date values in: |year= (મદદ)
  62. માર્ટિન ગિલબર્ટ. હોલોકોસ્ટનો નકશો . 1988
  63. "Romania: Country studies - Chapter 1.7.1 "Petru Groza's Premiership"". Federal research Division, Library of Congress. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  64. "Romania". CIA - The World Factbook. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  65. "Romania - Country Background and Profile". ed-u.com. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  66. ઢાંચો:Citebook
  67. ઢાંચો:Citebook
  68. ઢાંચો:Citebook
  69. Cicerone Ioniţoiu (2000). Victimele terorii comuniste. Arestaţi, torturaţi, întemniţaţi, ucişi. Dicţionar (Romanian માં). Bucharest: Editura Maşina de scris. ISBN 973-99994-2-5. Check date values in: |year= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  70. "Romania: Soviet Union and Eastern Europe". Country Studies.us. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  71. "Middle East policies in Communist Romania". Country Studies.us. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  72. Deletant, Dennis. "New Evidence on Romania and the Warsaw Pact, 1955-1989". Cold War International History Project e-Dossier Series. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  73. (in Romanian) Recensământul populaţiei concentraţionare din România în anii 1945-1989 (Report). Sighet: Centrul Internaţional de Studii asupra Comunismului. 2004.
  74. Raportul Comisiei Prezidenţiale pentru Analiza Dictaturii Comuniste din România (Report). Comisia Prezidenţială pentru Analiza Dictaturii Comuniste din România. 2006-12-15. pp. 215–217.
  75. Carothers, Thomas. "Romania: The Political Background" (PDF). Retrieved 2008-08-31. This seven-year period can be characterized as a gradualistic, often ambiguous transition away from communist rule towards democracy. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  76. Hellman, Joel (1998). "Winners Take All: The Politics of Partial Reform in Postcommunist". Transitions World Politics. 50 (2): 203–234. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Check date values in: |year= (મદદ)
  77. Bohlen, Celestine. "Evolution in Europe; Romanian miners invade Bucharest". Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |text= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  78. "NATO update: NATO welcomes seven new members". NATO. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  79. "EU approves Bulgaria and Romania". BBC News. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  80. "Romania". focus-migration.de. Retrieved 2008-08-28. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  81. "Geography, Meteorology and Environment" (PDF) (Romanian માં). Romanian Statistical Yearbook. 2004. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  82. "Danube Delta". UNESCO's World Heritage Center. Retrieved 2008-01-09. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  83. "Romania's Biodiversity". Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection of Romania. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  84. "State of the Environment in Romania 1998: Biodiversity". Romanian Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  85. "EarthTrends:Biodiversity and Protected Areas - Romania" (PDF). Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  86. "Protected Areas in Romania". Romanian Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  87. "Danube Delta Reserve Biosphere". Romanian Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  88. "Danube Delta". UNESCO's World Heritage Center. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  89. "NHK World Heritage 100 Series". UNESCO's World Heritage Center. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  90. "Flora si fauna salbatica" (Romanian માં). enrin.grida.no. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  91. "Capitolul 12: Relieful, apele, clima, vegetatia, fauna, ariile protejate". Aproape totul despre România (Romanian માં). Radio Romania International. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  92. "Land » Plant and animal life". Encyclopædia Britannica. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  93. "Romania: Climate". U.S. Library of Congress. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  94. "Romania: climate". Climate. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  95. "The monthly average climate parameters in Bucharest". WorldTravels. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  96. "Permafrost Monitoring and Prediction in Southern Carpathians, Romania". CliC International Project Office (CIPO). 2004-12-22. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)
  97. "The 2004 Yearbook" (PDF) (Romanian માં). Romanian National Institute of Statistics. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  98. "European effort spotlights plight of the Roma". usatoday. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  99. (in Romanian) Official site of the results of the 2002 Census (Report). http://www.recensamant.ro/pagini/rezultate.html. Retrieved 2008-08-31.
  100. "German Population of Romania, 1930-1948". hungarian-history.hu. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  101. "German minority". auswaertiges-amt.de. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  102. "The Virtual Jewish History Tour - Romania". jewishvirtuallibrary.org. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  103. "Outsourcing IT în România" (Romanian માં). Owners Association of the Software and Service Industry. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  104. "Chronology of the International Organization La Francophonie" (pfd) (French માં). Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  105. Romanian Census Website with population by religion (Report). Recensamant.ro. http://www.recensamant.ro/datepr/tbl6.html. Retrieved 2008-01-01.
  106. "Romania President Approves Europe's "Worst Religion Law"". Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  107. "Population of the largest cities and towns in Romania". World Gazetteer. the original માંથી 2007-09-30 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |archivedate= (મદદ)
  108. ઢાંચો:Citenews
  109. "Official site of Metropolitan Zone of Bucharest Project" (Romanian માં). Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  110. "Map of Romanian municipalities that can have metorpolitan areas in maroon". Retrieved 2008-08-31. Text "zmi.com" ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  111. The Romanian Educational Policy in Transition (Report). UNESCO. http://www.unesco.org/education/wef/countryreports/romania/rapport_1.html. Retrieved 2008-08-31.
  112. The Romanian Educational Policy in Transition (Report). UNESCO. http://www.unesco.org/education/wef/countryreports/romania/rapport_2.html. Retrieved 2008-08-31.
  113. "Limited relevants. What feminists can learn from the eastern experience" (pdf). genderomania.ro. Retrieved 2008-08-25. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  114. "Romanian Institute of Statistics Yearbook - Chapter 8" (PDF) (Romanian માં). Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  115. "UN Human Development Report 2006" (PDF). the original (pdf) માંથી 2007-02-02 પર સંગ્રહિત. Check date values in: |archivedate= (મદદ)
  116. OECD International Program for Evaluation of Students, National Report (Report). Bucureşti: Romanian Ministry of Education. 2002. pp. 10—15. http://www.edu.ro/index.php?module=uploads&func=download&fileId=1958. Retrieved 2008-08-31.
  117. (pdf) Academic Ranking World University 2006: Top 500 World University (Report). http://ed.sjtu.edu.cn/rank/2006/ARWU2006FULLLIST-BY%20RANK%20(PDF).pdf. Retrieved 2008-08-31.
  118. Răzvan Florian (pdf). Romanian Universities and the Shanghai rankings (Report). Cluj-Napoca, România: Asociaţia Ad Astra a cercetătorilor rom âni. pp. 7–9. http://www.ad-astra.ro/journal/8/florian_shanghai_romania.pdf. Retrieved 2008-08-31.
  119. "Romania removes theory of evolution from school curriculum". The Diplomat. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  120. Romania. The Europa World Year Book. 2 (48 આવૃત્તિ.). London and New York: Routledge. 2007. pp. 3734–3759. ISBN 9781857434125. Check date values in: |year= (મદદ)
  121. "Presentation". High Court of Cassation and Justice - —Romania. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  122. "Romanian Legal system". CIA Factbook. 2000. Retrieved 2008-01-11. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  123. Bos, Stefan (01 January 2007). "Bulgaria, Romania Join European Union". VOA News. Voice of America. the original માંથી 6 July 2009 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2 January 2009. Check date values in: |accessdate=, |date=, |archivedate= (મદદ)
  124. "Romania will be EU's most corrupt new member". Retrieved 2008-01-11. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  125. "Geografia Romaniei" (Romanian માં). descopera.net. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  126. (in ro) (PDF) Administrative Organisation of Romanian Territory, on December 31, 2005 (Report). Romanian National Institute of Statistics. http://www.insse.ro/cms/files/pdf/ro/cap1.pdf. Retrieved 2008-08-31.
  127. "Hierarchical list of the Nomenclature of territorial units for statistics - NUTS and the Statistical regions of Europe". the original માંથી 2008-01-18 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |archivedate= (મદદ)
  128. "Foreign Policy Priorities of Romania for 2008" (Romanian માં). Romanian Ministry of Foreign Affairs. Retrieved 2008-08-28. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  129. "Turkey & Romania hand in hand for a better tomorrow" (PDF). The New Anatolian, February 1, 2006.
  130. "Headline: Meeting with the Hungarian Prime Minister, Ferenc Gyurcsány" (પ્રેસ રિલીઝ). Government of Romania. 2006-03-24. http://www.guv.ro/engleza/presa/afis-doc.php?idpresa=6372&idrubricapresa=&idrubricaprimm=&idtema=&tip=&pag=&dr=. Retrieved 2008-08-31.
  131. "Background Note: Romania - U.S.-Romanian Relations". U.S. Department of State.
  132. http://www.bucharestherald.com/politics/34-politics/3116-hillary-clinton-romania-one-of-the-most-trustworthy-and-respectable-partners-of-the-usa-
  133. Gabriel Andreescu, Valentin Stan, Renate Weber (1994-10-30). "Romania'S Relations With The Republic Of Moldova". International Studies. Center for International Studies. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
  134. Stefan Ihrig. "Rediscovering History, Rediscovering Ultimate Truth" (PDF). Retrieved 2008-09-17. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  135. "Moldova urging Romania to sign basic political treaty". Romania News Watch. 2007-12-16. Text "http://www.romanianewswatch.com/2007/12/moldova-urging-romania-to-sign-basic.html" ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ); |access-date= requires |url= (મદદ)
  136. "Press conference" (પ્રેસ રિલીઝ). Ministry of National Defense of Romania. 2003-01-21. http://www.mapn.ro/briefing/030122/030121conf.htm. Retrieved 2008-08-31.
  137. "MoND Budget as of 2007" (Romanian માં). Ziarul Financiar. 2006-10-30. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  138. "SUA şi UE se intrec să ne doboare MiG-urile". Cotidianul. January 2007. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  139. "Spartan Order". Aviation Week & Space Technology. 2006-12-11. Check date values in: |date= (મદદ)
  140. "IMF World Economic Outlook April 2008 - Central and Eastern Europe". IMF. 2008. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  141. "Country Classification Groups". World Bank. 2005. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  142. "GDP in 2006" (PDF) (Romanian માં). Romanian National Institute of Statistics. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  143. "World Bank: In 2008 Romania will have an economic growth of 5.9%" (Romanian માં). Retrieved 2008-01-13. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  144. "Creşterea economică din 2008 a frânat brusc în T 4". Curierul National (Romanian માં). Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  145. "GDP per capita in PPS" (PDF). Eurostat. Retrieved 2009-06-25. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  146. "Main Macroeconomic Indicators, September 2007" (PDF) (Romanian માં). National Institute of Statistics of Romania. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  147. "Romania". CIA World Factbook. 2006. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  148. "Romania at A Glance - January 2008". Romania Economy Watch. 2008. Retrieved 2008-01-10. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  149. "Index of Economic Freedom: Romania". heritage.org. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  150. (pdf) Taxation trends in the EU (Report). Eurostat. 2007-06-26. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007_MONTH_06/2-26062007-EN-AP.PDF. Retrieved 2008-08-31.
  151. "Romania: FDI reached over EUR 8.3 bn". Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  152. "Economy Ranking". Doing Business (World Bank). 2007. http://www.doingbusiness.org/EconomyRankings/. Retrieved 2008-08-31.
  153. Doing Business 2007 Report (Report). World Bank. http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:21041782~pagePK:64257043~piPK:437376~theSitePK:4607,00.html. Retrieved 2008-08-31.
  154. (in Romanian) (PDF) Average wage in May 2009 (Report). National Institute of Statistics, Romania. http://www.insse.ro/cms/files/statistici/comunicate/castiguri/a09/cs05r09.pdf. Retrieved 2009-07-28.
  155. "Implied PPP conversion rate for Romania". IMF. 2008. Retrieved 2008-08-31. Unknown parameter |month= ignored (મદદ); Check date values in: |accessdate=, |year= (મદદ)
  156. "Prezentarea generală a reţelei de drumuri" (Romanian માં). cnadnr.ro. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  157. "Reteaua feroviara" (Romanian માં). cfr.to. Retrieved 2009-09-06. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  158. "Metrorex ridership" (Romanian માં). Financial Week newspaper. April 23, 2007. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  159. "Country/Economy Profiles: Romania, Travel&Tourism" (PDF). World Economic Forum. Retrieved 2008-01-11. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  160. "WTTC spells out policy recommendations for Romania to tap travel and tourism potential". WTTC. Retrieved 2008-01-11. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  161. "20 million overnight stays by international tourists". Retrieved 2008-01-11. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  162. (PDF) Report from Romanian National Institute of Statistics (Report). http://www.insse.ro/cms/files/statistici/comunicate/turism/a07/turism09e07.pdf. Retrieved 2008-01-11. "for the first 9 months of 2007 an increase from the previous year of 8.7% to 16.5 million tourists; of these 94.0% came from European countries and 61.7% from EU"
  163. "Tourism attracted in 2005 investments worth €400 million" (રોમાનિયન માં). Gandul Newspaper. Retrieved 2008-01-11. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  164. "Tan and fun at the Black Sea". UnseenRomania. Retrieved 2008-01-10. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  165. "Turismul renaste la tara" (Romanian માં). Romania Libera. 2008-07-05. Retrieved 2008-08-28. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  166. "Bine ati venit pe site-ul de promovare a pensiunilor agroturistice din Romania !!!" (Romanian માં). RuralTourism.ro. Retrieved 2008-08-28. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  167. "Romania - Culture". Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  168. Lucian Boia, James Christian Brown (2001). Romania: Borderland of Europe. Reaktion Books. pp. 13, 36–40. ISBN 9781861891037. Check date values in: |year= (મદદ)
  169. "Cultural aspects". National Institute for Research & Development in Informatics, Romania. Retrieved 2008-08-28. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  170. Luis Bush. "Romania Prepares for GCOWE September 20, 1994". Mission Frontiers. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  171. "Mihai Eminescu" (Romanian માં). National Institute for Research & Development in Informatics, Romania. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)CS1 maint: Unrecognized language (link)
  172. Mona Momescu. "Romanian Cultural Debate of the Summer: Romanian Intellectuals and Their Status Groups". Romanian Club @ Columbia University. Retrieved 2008-08-28. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  173. "Constantin Brâncuşi's bio". Brancusi.com. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  174. "Brancusi's 'Bird in Space' Sets World Auction Record for Sculpture at $27,456,000". Antiques and the Arts Online. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  175. "November 9, The price record for a Brancusi masterpiece was set up in 2005 when "Bird in Space" was sold for USD 27.5 M". Romanian Information Center in Brussels. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  176. "George Enescu, the composer". International Enescu Society. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  177. "George Enescu (1881 - 1955)". National Institute for Research & Development in Informatics, Romania. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  178. ઢાંચો:Citebook
  179. "Sounds Like Canada feat. Gheorghe Zamfir". CBC Radio. 2006-01-17. the original માંથી 2007-03-29 પર સંગ્રહિત. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date=, |archivedate= (મદદ)
  180. "Gheorghe Zamfir, master of the pan pipe". Gheorghe Zamfir, Official Homepage. Retrieved 2008-01-20. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  181. "Cannes 2007 Winners". Alternative Film Guide. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  182. Jay Weissberg (2007-05-17). "4 Months, 3 Weeks & 2 Days". Variety. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate=, |date= (મદદ)
  183. "Official list of WHS within Romania". UNESCO. Retrieved 2008-01-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  184. "World Heritage List from Romania". UNESCO. Retrieved 2008-01-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  185. "World Heritage Site - Romania". Retrieved 2008-01-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  186. 16 જુલાઈ, 1994નો કાયદા નં. 75, 26 ઓગસ્ટ 1994ના મોનિટોરુલ ઓફિસિઅલ (Monitorul Oficial) નં. 237માં પ્રકાશિત.
  187. સરકારનો નિર્ણય નં. 1157/2001, 5 ડિસેમ્બર 2001ના મોનિટોરુલ ઓફિસિઅલ (Monitorul Oficial) નં. 776માં પ્રકાશિત.
  188. "'Identical flag' causes flap in Romania". bbc.co.uk. Retrieved 2009-09-07. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  189. "Romania". The Europa World Year Book. 2. Routledge. 2007. Check date values in: |year= (મદદ)
  190. european-football-statistics.co.uk "EFS Attendances" Check |url= value (મદદ). European Football Statistics. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)
  191. ઢાંચો:Citenews
  192. ઢાંચો:Citenews
  193. ઉદાહરણ તરીકે રોમાનિયનો જીમ્નેસ્ટ તરીકે બીબાઢાળ હતા, જેમ કે સાઉથ પાર્ક ઘટનામાં ક્વિન્ટુપ્લેટ્સ 2000
  194. ઢાંચો:Citenews
  195. "All-Time Medal Standings, 1896-2004". infoplease.com. Retrieved 2008-08-31. Check date values in: |accessdate= (મદદ)


બાહ્ય લિન્ક્સ
રોમાનિયા વિષય પર વધુ જાણવા માટે જુઓ:
શબ્દકોશ
પુસ્તકો
અવતરણો
વિકિસ્રોત
દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો અને ચિત્રો
સમાચાર
અભ્યાસ સામગ્રી
સરકાર
સામાન્ય માહિતી
અર્થતંત્ર અને કાયદા લિંકો
સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક લિંકો
વિશ્વ ફરતે રોમાનિયા
મુસાફરી
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.