ভারতীয় জাতীয় কংগ্রেস
ভারতীয় জাতীয় কংগ্রেস ভারতীয় প্রজাতন্ত্রের একটি জাতীয় রাজনৈতিক দল। এই দল সাধারণভাবে কংগ্রেস নামে পরিচিত। কংগ্রেস দেশের বৃহত্তম রাজনৈতিক দলদুটির একটি (অপর দলটি হল ভারতীয় জনতা পার্টি)। এটি একটি ভারতের অন্যতম প্রাচীন রাজনৈতিক সংগঠন।[1][2][3] ভারতীয় রাজনীতিতে এই আধুনিক উদারনীতিবাদী দলটিকে হিন্দু-বাম বলে বিবেচনা করা হয়। ১৮৮৫ সালে থিওজোফিক্যাল সোসাইটির কিছু "অকাল্ট" সদস্য কংগ্রেস প্রতিষ্ঠা করেন।[4] এঁরা হলেন অ্যালান অক্টোভিয়ান হিউম, দাদাভাই নওরোজি, দিনশ এদুলজি ওয়াচা, উমেশচন্দ্র বন্দ্যোপাধ্যায়, সুরেন্দ্রনাথ বন্দ্যোপাধ্যায়, মনমোহন ঘোষ, মহাদেব গোবিন্দ রানাডে ও উইলিয়াম ওয়েডারবার্ন প্রমুখ।[5] ভারতের স্বাধীনতা আন্দোলনে জাতীয় কংগ্রেস নেতৃত্ব দান করেছিল। ১৯৪৭ সালে ভারত স্বাধীনতা অর্জন করলে, কংগ্রেস দেশের প্রধান রাজনৈতিক দলে পরিণত হয়। সেই থেকে মূলত নেহেরু-গান্ধী পরিবারই কংগ্রেসকে নেতৃত্ব দান করতে থাকেন।
ভারতীয় জাতীয় কংগ্রেস | |
---|---|
![]() | |
সভাপতি | সনিয়া গান্ধী |
সংসদীয় সভাপতি | সনিয়া গান্ধী |
লোকসভায় নেতা | অধীর রঞ্জন চৌধুরী |
রাজ্যসভায় নেতা | গুলাম নবী আজাদ |
প্রতিষ্ঠা | ১৮৮৫ |
সংবাদপত্র | কংগ্রেস সন্দেশ |
মতাদর্শ | হিন্দু বাম Social Democracy Populism |
জোট | সংযুক্ত প্রগতিশীল জোট |
লোকসভায় আসন | ৫২ |
রাজ্যসভায় আসন | ৪৮ |
ওয়েবসাইট | |
www.congress.org.in |
ইতিহাস
প্রাক্-স্বাধীনতা যুগ


স্বাধীনতা উত্তর যুগ
ভারতীয় জাতীয় কংগ্রেসের সভাপতি বা প্রেসিডেন্টের তালিকা
সভাপতির নাম | জীবন কাল | প্রেসিডেন্টের সময় | অধিবেশনের স্থান |
---|---|---|---|
উমেশচন্দ্র বন্দোপাধ্যায় | ১৮৪৪ - ১৯০৬ | ১৮৮৫ | বোম্বাই |
দাদাভাই নওরোজি | ১৮২৫ - ১৯১৭ | ১৮৮৬ | কলকাতা |
বদরুদ্দিন তৈয়বজি | অক্টোবর ১০, ১৮৪৪ - ১৯০৬ | ১৮৮৭ | মাদ্রাজ |
জর্জ ইয়ুলে | ১৮২৯ - ১৮৯২ | ১৮৮৮ | এলাহাবাদ |
স্যার উইলিয়াম ইউডারবার্ন | ১৮৩৮ - ১৯১৮ | ১৮৮৯ | বোম্বাই |
স্যার ফিরোজশাহ মেহতা | আগস্ট ৪, ১৮৪৫ - ১৯১৫ | ১৮৯০ | কলকাতা |
পি. আনন্দ চারলাপ্পা | আগস্ট ১৮৪৩ - ১৯০৮ | ১৮৯১ | নাগপুর |
উমেশচন্দ্র বন্দোপাধ্যায় | ডিসেম্বের ২৯, ১৮৪৪ - ১৯০৬ | ১৮৯২ | এলাহাবাদ |
দাদাভাই নওরোজি | ১৮২৫ - ১৯১৭ | ১৮৯৩ | লাহোর |
আলফ্রেড ওয়েব্ব | ১৮৩৪- ১৯০৮ | ১৮৯৪ | মাদ্রাজ |
সুরেন্দ্রনাথ বন্দ্যোপাধ্যায় | নভেম্বর ১০, ১৮৪৮ - ১৯২৫ | ১৮৯৫ | পুনে |
রহিমতুল্লাহ এম. সায়ানি | এপ্রিল ৫, ১৮৪৭ - ১৯০২ | ১৮৯৬ | কলকাতা |
স্যার সি। শঙ্করান নায়ার | ১৮৫৭- ১৯৩৪ | ১৮৯৭ | অমরাবতী |
আনন্দমোহন বসু | September 23, 1847- 1906 | ১৮৯৮ | মাদ্রাজ |
রমেশ চন্দ্র দত্ত | August 13, 1848- 1909 | ১৮৯৯ | লখনউ |
Sir Narayan Ganesh Chandavarkar | December 2, 1855- 1923 | ১৯০০ | লাহোর |
Sir Dinshaw Edulji Wacha | August 2, 1844- 1936 | ১৯০১ | কলকাতা |
সুরেন্দ্রনাথ বন্দ্যোপাধ্যায় | November 10, 1825- 1917 | ১৯০২ | আহমেদাবাদ |
লালমোহন ঘোষ | 1848- 1909 | ১৯০৩ | মাদ্রাজ |
Sir Henry Cotton | 1845- 1915 | ১৯০৪ | বোম্বাই |
গোপালকৃষ্ণ গোখলে | May 9, 1866- 1915 | ১৯০৫ | বারাণসী |
দাদাভাই নওরোজি | ১৮২৫ - ১৯১৭ | ১৯০৬ | কলকাতা |
Rashbihari Ghosh | December 23, 1845- 1921 | ১৯০৭ | Surat |
Rashbihari Ghosh | December 23, 1845- 1921 | ১৯০৮ | মাদ্রাজ |
Pandit Madan Mohan Malaviya | December 06, 1861- 1946 | ১৯০৯ | Lahore |
Sir William Wedderburn | 1838- 1918 | ১৯১০ | এলাহাবাদ |
Pandit Bishan Narayan Dar | 1864- 1916 | ১৯১১ | কলকাতা |
Rao Bahadur Raghunath Narasinha Mudholkar | 1857- 1921 | ১৯১২ | Bankipur |
Nawab Syed Muhammad Bahadur | ?- 1919 | ১৯১৩ | Karachi |
ভূপেন্দ্রনাথ বসু | 1859- 1924 | ১৯১৪ | মাদ্রাজ |
লর্ড সত্যেন্দ্রপ্রসন্ন সিংহ | March 1863- 1928 | ১৯১৫ | বোম্বাই |
Ambica Charan Mazumdar | 1850- 1922 | ১৯১৫ | লখনউ |
Annie Besant | October 1, 1847- 1933 | ১৯১৭ | কলকাতা |
Pandit Madan Mohan Malaviya | December 25, 1861- 1946 | ১৯১৮ | দিল্লি |
Syed Hasan Imam | August 31, 1871- 1933 | ১৯১৮ | বোম্বাই (Special Session) |
Pandit Motilal Nehru | May 6, 1861- February 6, 1931 | 1919 | অমৃতসর |
Lala Lajpat Rai | January 28, 1865- November 17, 1928 | 1920 | কলকাতা (Special Session) |
C. Vijayaraghavachariar Ismail | 1852- April 19, 1944 | 1920 | নাগপুর |
Hakim Ajmal Khan | 1863- December 29, 1927 | 1921 | আহমেদাবাদ |
Deshbandhu Chittaranjan Das | November 5, 1870- June 16, 1925 | 1922 | গয়া |
Maulana Mohammad Ali | December 10, 1878- January 4, 1931 | 1923 | Kakinada |
Maulana Abul Kalam Azad | 1888- February 22, 1958 | 1923 | দিল্লি (Special Session) |
মহাত্মা গান্ধী | October 2, 1869- January 30, 1948 | 1924 | বেলগাউম |
Sarojini Naidu | February 13, 1879- March 2, 1949 | 1925 | Kanpur |
S. Srinivasa Iyengar | September 11, 1874- May 19, 1941 | 1926 | গুয়াহাটি |
Dr. M A Ansari | December 25, 1880- May 10, 1936 | 1927 | মাদ্রাজ |
Pandit Motilal Nehru | May 6, 1861- February 6, 1931 | 1928 | কলকাতা |
Pandit Jawaharlal Nehru | November 14, 1889- May 27, 1964 | 1929 & 30 | লাহোর |
Sardar Vallabhbhai Patel | October 31, 1875- December 15, 1950 | 1931 | করাচী |
Pandit Madan Mohan Malaviya | December 25, 1861- 1946 | 1932 | দিল্লি |
Pandit Madan Mohan Malaviya | December 25, 1861- 1946 | 1933 | কলকাতা |
Nellie Sengupta | 1886- 1973 | 1933 | কলকাতা |
Dr. Rajendra Prasad | December 3, 1884- February 28, 1963 | 1934 & 35 | বোম্বাই |
Pandit Jawaharlal Nehru | November 14, 1889- May 27, 1964 | 1936 | লখনউ |
Pandit Jawaharlal Nehru | November 14, 1889- May 27, 1964 | 1936& 37 | ফয়িজপুর |
নেতাজী সুভাষচন্দ্র বসু | জানুয়ারি ২৩, ১৮৯৭ | ১৯৩৮ | Haripura |
নেতাজী সুভাষচন্দ্র বসু | জানুয়ারি ২৩, ১৮৯৭ | ১৯৩৯ | Tripuri |
Maulana Abul Kalam Azad | 1888- February 22, 1958 | 1940-46 | Ramgarh |
Acharya J.B. Kripalani | 1888- March 19, 1982 | 1947 | দিল্লি |
Dr Pattabhi Sitaraimayya | December 24, 1880- December 17, 1959 | 1948 & 49 | জয়পুর |
Purushottam Das Tandon | August 1, 1882- July 1, 1961 | 1950 | নাশিক |
Pandit Jawaharlal Nehru | November 14, 1889- May 27, 1964 | 1951 & 52 | নতুন দিল্লি |
Pandit Jawaharlal Nehru | November 14, 1889- May 27, 1964 | 1953 | হায়দ্রাবাদ |
Pandit Jawaharlal Nehru | November 14, 1889- May 27, 1964 | 1954 | কলকাতা |
U N Dhebar | September 21, 1905- 1977 | 1955 | Avadi |
U N Dhebar | September 21, 1905- 1977 | 1956 | অমৃতসর |
U N Dhebar | September 21, 1905- 1977 | 1957 | ইন্দোর |
U N Dhebar | September 21, 1905- 1977 | 1958 | গুয়াহাটি |
U N Dhebar | September 21, 1905- 1977 | 1959 | নাগপুর |
ইন্দিরা গাঁধী | November 19, 1917- October 31, 1984 | 1959 | নতুন দিল্লি |
Neelam Sanjiva Reddy | May 19, 1913- June 1, 1996 | 1960 | বেঙ্গালুরু |
Neelam Sanjiva Reddy | May 19, 1913- June 1, 1996 | 1961 | Bhavnagar |
Neelam Sanjiva Reddy | May 19, 1913- June 1, 1996 | 1962 & 63 | পাটনা |
K. Kamaraj | July 15, 1903- October 2, 1975 | 1964 | ভুবনেশ্বর |
K. Kamaraj | July 15, 1903- October 2, 1975 | 1965 | দুর্গাপুর |
K. Kamaraj | July 15, 1903- October 2, 1975 | 1966 & 67 | জয়পুর |
S. Nijalingappa | December 10, 1902- August 9, 2000 | 1968 | হায়দ্রাবাদ |
S. Nijalingappa | December 10, 1902- August 9, 2000 | 1969 | ফরিদাবাদ |
Jagjivan Ram | April 5, 1908- July 6, 1986 | 1970 & 71 | বোম্বাই |
Dr Shankar Dayal Sharma | August 19, 1918- December 26, 1999 | 1972- 74 | কলকাতা |
Dev Kant Baruah | February 22, 1914- 1996 | 1975- 77 | চণ্ডীগড় |
ইন্দিরা গাঁধী | November 19, 1917- October 31, 1984 | 1978- 83 | নতুন দিল্লি |
ইন্দিরা গান্ধী | November 19, 1917- October 31, 1984 | 1983 -84 | কলকাতা |
রাজীব গান্ধী | August 20, 1944- May 21, 1991 | 1985 -91 | বোম্বাই |
P. V. Narasimha Rao | June 28, 1921- December 23, 2004 | 1992 -96 | Tirupati |
Sitaram Kesri | November 1919- October 24, 2000 | 1997 -98 | কলকাতা |
সোনিয়া গান্ধী | December 9, 1946- | 1998-2018 | mumbai |
তথ্যসূত্র
- The nature and dynamics of factional conflict(p.69)By P. N. Rastogi
- Parliamentary debates, Volume 98, Issues 1-9(p.111) Published by Parliament of India-Rajya Sabha
- Indian National Congress: a select bibliography By Manikrao Hodlya Gavit, Attar Chand
- http://www.rrtd.nic.in/biogovind.html
বহিঃসংযোগ
![]() |
উইকিমিডিয়া কমন্সে ভারতীয় জাতীয় কংগ্রেস সংক্রান্ত মিডিয়া রয়েছে। |