ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ರಾಜಧಾನಿಗಳು

ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ, ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ರಾಜಧಾನಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಡಳಿತ ರಾಜಧಾನಿಯು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಕಛೇರಿಗಳು ಇರುವ ಸ್ಥಳ; ಶಾಸಕಾಂಗ ರಾಜಧಾನಿಯು ರಾಜ್ಯದ ವಿಧಾನ ಸಭೆ ಇರುವ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ರಾಜಧಾನಿಯು ರಾಜ್ಯದ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಇರುವ ಸ್ಥಳ.

ಕ್ರಮ ಸಂಖ್ಯೆ	ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶ	ಆಡಳಿತ ರಾಜಧಾನಿ	ಶಾಸಕಾಂಗ ರಾಜಧಾನಿ	ನ್ಯಾಯಾಂಗ ರಾಜಧಾನಿ	ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ವರ್ಷ	ಹಿಂದಿನ ರಾಜಧಾನಿ
1	ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೊಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳು	ಪೋರ್ಟ್ ಬ್ಲೇರ್	—	ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ	1955	ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ (1945–1955)
2	ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ	ಹೈದರಾಬಾದ್ (ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ 2024ರ ತನಕ) ಅಮರಾವತಿ (2017ರಿಂದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವುದು)[1][2][lower-alpha 1]	ಅಮರಾವತಿ[1]	ಅಮರಾವತಿ	1956 2017	ಕರ್ನೂಲ್ (1953-1956)
3	ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಇಟಾನಗರ	ಇಟಾನಗರ	ಗುವಾಹಟಿ	1986	—
4	ಅಸ್ಸಾಂ	ದಿಸ್ಪುರ್	ಗುವಾಹಟಿ	ಗುವಾಹಟಿ	1975	ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್[lower-alpha 2] (1874–1952)
5	ಬಿಹಾರ	ಪಾಟ್ನಾ	ಪಾಟ್ನಾ	ಪಾಟ್ನಾ	1912	—
6	ಚಂಡೀಗಡ	ಚಂಡೀಗಡ[lower-alpha 3]	—	ಚಂಡೀಗಡ	1966	—
7	ಛತ್ತೀಸ್‌ಘಡ್	ರಾಯ್ಪುರ್[lower-alpha 4]	ರಾಯ್‌ಪುರ	ಬಿಲಾಸ್‌ಪುರ	2000	—
8	ದಾದ್ರಾ ಮತ್ತು ನಗರ್ ಹವೇಲಿ	ಸಿಲ್ವಾಸ	—	ಮುಂಬೈ	1945	ಮುಂಬೈ (1954–1961) ಪಣಜಿ (1961–1987)
9	ದಮನ್ ಮತ್ತು ದಿಯು	ದಮನ್	—	ಮುಂಬೈ	1987	ಅಹಮದಾಬಾದ್ (1961–1963) ಪಣಜಿ (1963–1987)
10	ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ದೆಹಲಿ	ನವದೆಹಲಿ	ನವದೆಹಲಿ	ನವದೆಹಲಿ	1931	—
11	ಗೋವಾ	ಪಣಜಿ[lower-alpha 5]	ಪೋರ್ವೋರಿಂ	ಮುಂಬೈ	1961	ಪಣಜಿ (1961–1987)
12	ಗುಜರಾತ್	ಗಾಂಧಿನಗರ	ಗಾಂಧಿನಗರ	ಅಹಮದಾಬಾದ್	1960	ಅಹಮದಾಬಾದ್ (1960–1970)
13	ಹರಿಯಾಣ	ಚಂಡೀಗಡ	ಚಂಡೀಗಡ	ಚಂಡೀಗಡ	1966	—
14	ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಶಿಮ್ಲಾ	ಶಿಮ್ಲಾ (ಬೇಸಿಗೆ) ಧರ್ಮಶಾಲಾ (ಚಳಿಗಾಲ)[6]	ಶಿಮ್ಲಾ	1971 2017	ಬಿಲಾಸ್‌ಪುರ (1950–1956)
15	ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ	ಶ್ರೀನಗರ (ಬೇಸಿಗೆ)[7] ಜಮ್ಮು (ಚಳಿಗಾಲ)	ಶ್ರೀನಗರ (ಬೇಸಿಗೆ) ಜಮ್ಮು (ಚಳಿಗಾಲ)	ಶ್ರೀನಗರ (ಬೇಸಿಗೆ) ಜಮ್ಮು (ಚಳಿಗಾಲ)	1947 2019	—
16	ಜಾರ್ಖಂಡ್	ರಾಂಚಿ	ರಾಂಚಿ	ರಾಂಚಿ	2000	—
17	ಕರ್ನಾಟಕ	ಬೆಂಗಳೂರು	ಬೆಂಗಳೂರು	ಬೆಂಗಳೂರು	1956	ಮೈಸೂರು
18	ಕೇರಳ	ತಿರುವನಂತಪುರಮ್	ತಿರುವನಂತಪುರಮ್	ಕೊಚ್ಚಿನ್	1956	—
19	ಲಡಾಖ್	ಲೇಹ್	ಲೇಹ್	ಲೇಹ್	2019	—
20	ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ	ಕವರಟ್ಟಿ	—	ಕೊಚ್ಚಿನ್	1956	—
21	ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ	ಭೋಪಾಲ್	ಭೋಪಾಲ್	ಜಬಲ್‌ಪುರ	1956	ನಾಗ್‌ಪುರ[lower-alpha 6] (1861–1956)
22	ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ	ಮುಂಬೈ[lower-alpha 7]	ಮುಂಬೈ  (ಬೇಸಿಗೆ) ನಾಗ್‌ಪುರ (ಚಳಿಗಾಲ)	ಮುಂಬೈ	1818	—
23	ಮಣಿಪುರ	ಇಂಫಾಲ್	ಇಂಫಾಲ್	ಇಂಫಾಲ್	1947	—
24	ಮೇಘಾಲಯ	ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್	ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್	ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್	1970	—
25	ಮಿಜೋರಂ	ಐಝ್ವಾಲ್	ಐಝ್ವಾಲ್	ಗುವಾಹಟಿ	1972	—
26	ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್	ಕೋಹಿಮ	ಕೋಹಿಮ	ಗುವಾಹಟಿ	1963	—
27	ಒಡಿಶಾ	ಭುವನೇಶ್ವರ	ಭುವನೇಶ್ವರ	ಕಟಕ್	1948	ಕಟಕ್ (1936–1948)
28	ಪಾಂಡಿಚೆರಿ	ಪಾಂಡಿಚೆರಿ	ಪಾಂಡಿಚೆರಿ	ಚೆನ್ನೈ	1954	ಮದ್ರಾಸ್ (1948–1954)
29	ಪಂಜಾಬ್	ಚಂಡೀಗಡ	ಚಂಡೀಗಡ	ಚಂಡೀಗಡ	1966	—
30	ರಾಜಸ್ಥಾನ	ಜೈಪುರ	ಜೈಪುರ	ಜೋಧ್‌ಪುರ	1950	—
31	ಸಿಕ್ಕಿಂ	ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್[lower-alpha 8]	ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್	ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್	1890	—
32	ತಮಿಳುನಾಡು	ಚೆನ್ನೈ[lower-alpha 9]	ಚೆನ್ನೈ	ಚೆನ್ನೈ	1956	—
33	ತೆಲಂಗಾಣ	ಹೈದರಾಬಾದ್[lower-alpha 10]	ಹೈದರಾಬಾದ್	ಹೈದರಾಬಾದ್	2014	—
34	ತ್ರಿಪುರ	ಅಗರ್ತಲ	ಅಗರ್ತಲ	ಅಗರ್ತಲ	1956	—
35	ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ	ಲಕ್ನೋ	ಲಕ್ನೋ	ಅಲಹಾಬಾದ್	1938	—
36	ಉತ್ತರಾಖಂಡ	ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್[lower-alpha 11]	ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್	ನೈನಿತಾಲ್	2000	—
37	ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ	ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ	ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ	ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ	1947	—

1. "After 2200 Years, Amaravati Gets Back Power!". Gulte.com. Retrieved 4 August 2017.
2. "AP Government Portal - Official Andhra Pradesh State Govt. Portal". Ap.gov.in. Archived from the original on 3 August 2017. Retrieved 4 August 2017. Cite uses deprecated parameter |dead-url= (help)
3. Baruah 1999, p. xiii.
4. Menon & Banerjea 2002, p. 5.
5. Ring 1996, p. 288.
6. "Dharamshala Declared Second Capital of Himachal". www.hillpost.in (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2017-01-21.
7. "What is the Darbar Move in J&K all about?". The Hindu. 2017-05-08. Retrieved 2019-03-19.
8. Boland-Crewe & Lea 2002, p. 155.
9. Kumāra 1998, p. 136.
10. Kini 1974, pp. 34–35.
11. Spate 1953, p. 200.
12. Sati & Kumar 2004, pp. 9–10.

Andhra Pradesh was formed combining erstwhile Andhra Rashtram and Telugu speaking regions of Madras Presidency and Hyderabad princely state. The capital of Andhra Rashtram was Kurnool.

• THOMAS (2003). Manorama Year Book 2003 pgs 649-714. Malayala Manorama Co. Ltd. ISBN 81-900461-8-7.
• "Jurisdiction and Seats of Indian High Courts". Eastern Book Company. Unknown parameter |accessyear= ignored (|access-date= suggested) (help); Unknown parameter |accessmonthday= ignored (help)
• "A Brief Historical Profile of Assam Legislative Assembly". Assam Legislative Assembly. Unknown parameter |accessyear= ignored (|access-date= suggested) (help); Unknown parameter |accessmonthday= ignored (help)

ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ರಾಜಧಾನಿಗಳು

ಅಗರ್ತಲ | ಇಂಫಾಲ | ಇಟಾನಗರ | ಐಝ್ವಾಲ್ | ಕವರಟ್ಟಿ | ಕೋಹಿಮ | ಕೊಲ್ಕತ್ತ | ಗಾಂಧಿನಗರ | ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್ | ಚೆನ್ನೈ | ಚಂಡೀಗಡ | ಜೈಪುರ | ತಿರುವನಂತಪುರಮ್ | ದಮನ್ | ದಿಸ್ಪುರ್ | ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ | ನವ ದೆಹಲಿ | ಪಟ್ನಾ | ಪಣಜಿ | ಪುದುಚೆರಿ | ಪೋರ್ಟ್ ಬ್ಲೇರ್ | ಬೆಂಗಳೂರು | ಭುವನೇಶ್ವರ | ಭೂಪಾಲ್ | ಮುಂಬೈ | ರಾಂಚಿ | ರಾಯ್ಪುರ್ | ಲಕ್ನೌ | ಶಿಮ್ಲಾ | ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್ | ಶ್ರೀನಗರ | ಸಿಲ್ವಾಸ | ಹೈದರಾಬಾದ್

1. ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಯ ನಂತರ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಯ್ದೆ 2014ರ ಪ್ರಕಾರ, ಎರಡೂ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಮರಾವತಿಯನ್ನು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ಏಪ್ರಿಲ್ 2016ರಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರ ಘೋಷಿಸಿದೆ.
2. 1971ರವರೆಗೆ ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್ ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಮೇಘಾಲಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಜಂಟಿ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು..[3]
3. ಚಂಡೀಗಡವು ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣ ಎರಡೂ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಜಂಟಿ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ.[4]
4. ರಾಯ್‌ಪುರ ಛತ್ತೀಸ್‌ಘಡ ರಾಜ್ಯದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ನಯಾ ರಾಯ್‌ಪುರ ಎಂಬ ನಗರವನ್ನು ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
5. ಪೋರ್ಚುಗೀಸರ ಆಳ್ವಿಕೆ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅಂದರೆ 1843ರಿಂದಲೂ ಪಣಜಿ ಗೋವಾದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ.[5]
6. 1861ರಿಂದ 1950ರ ತನಕ ನಾಗ್‌ಪುರ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು.[8] ಆ ಬಳಿಕ 1950ರಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಬಹುಪಾಲು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಯಿತು.[8] ನಾಗ್‌ಪುರ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು.[9] 1956ರಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಮತ್ತು ಬಿರಾರ್ (ವಿದರ್ಭ) ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟು ಬಾಂಬೆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ನಾಗ್‌ಪುರದ ರಾಜಧಾನಿ ಸ್ಥಾನ ಹೊರಟುಹೋಯಿತು. ಮುಂದೆ 1960ರಲ್ಲಿ ನಾಗ್‌ಪುರ ಕರಾರಿನ ಪ್ರಕಾರ ನಾಗ್‌ಪುರ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಎರಡನೇ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಯಿತು.[10]
7. 1950ರ ತನಕ ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಬಾಂಬೆ / ಮುಂಬೈ ಆ ಬಳಿಕ ಬಾಂಬೆ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಯಿತು. ನಂತರ 1960ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆ ರಾಜ್ಯವು ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಎಂದು ವಿಭಜನೆಯಾಯಿತು.
8. 1890ರಿಂದಲೂ ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್ ಸಿಕ್ಕಿಂನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿಂ 1975ರಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಯಿತು.[11]
9. 1839ರಿಂದ ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಚೆನ್ನೈ (ಮದ್ರಾಸ್), ನಂತರ 1956ರಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಯಿತು. ಬಳಿಕ 1968ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಸರನ್ನು ತಮಿಳುನಾಡು ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು.
10. ತೆಲಂಗಾಣ ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಯ ನಂತರ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಯ್ದೆ 2014ರ ಪ್ರಕಾರ, ಎರಡೂ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಮರಾವತಿಯನ್ನು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ಏಪ್ರಿಲ್ 2016ರಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರ ಘೋಷಿಸಿದೆ.
11. ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಉತ್ತರಾಖಂಡ್ ರಾಜ್ಯದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಗೈರ್‌ಸೈನ್ ನೂತನ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ನಿಗದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.[12]