ടോക്കിയോ

ഇഡൊ എന്നായിരുന്നു ടോക്കിയോയുടെ പഴയ പേര്. 1868-ൽ തലസ്ഥാനനഗരമായപ്പോഴാണ് 'കിഴക്കൻ തലസ്ഥാനം' ((Tōkyō: tō (കിഴക്ക്) + kyō (തലസ്ഥാനം)) എന്നർത്ഥം വരുന്ന ടോക്കിയോ എന്ന പേരു ലഭിച്ചത്. മെയ്ജി കാലഘട്ടത്തിൽ ടോക്കെയ് (Tokei) എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്.

ടോക്യോയിൽ ശിലായുഗം മുതൽ മനുഷ്യവാസമുണ്ടായിരുന്നുവെന്നുള്ള തെളിവുകൾ പുരാവസ്തു പഠനങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. പ്രാചീന ടോക്യോയുടെ ചരിത്രപരമായ അറിവു ലഭ്യമാക്കുന്ന ഒട്ടനവധി തെളിവുകൾ പുരാവസ്തു ഗവേഷകർ മുസാഷിനോ (Musashino) സമതലത്തിൽനിന്നും ശേഖരിച്ചിട്ടുണ്ട്. 645 എ.ഡി. യിൽ ജപ്പാനിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന 50 പ്രവിശ്യകളിൽ ഒന്നായ മുസാഷിയിൽപ്പെട്ടതാണ് ഇന്നത്തെ ടോക്യോ പട്ടണം. ഇന്ന് ഇവിടെയുള്ള ഫുച്ചു (Fuchu) നഗരമായിരുന്നു അന്നത്തെ ഭരണത്തിന്റെ സിരാകേന്ദ്രം. ഇപ്പോഴത്തെ ടോക്യോ നഗരം 12-ാം ശ.-ത്തിൽ 'എദോ' എന്ന ഗ്രാമമായി സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടതാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. കേന്ദ്രീകൃത ഗവൺമെന്റ് തകരുകയും 12-ാം ശ.-ത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ സമുറായ് വിഭാഗം ശക്തി പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്തപ്പോൾ 'എദോ' കാന്റോ മേഖലയുടെ പ്രധാന കേന്ദ്രമായിത്തീർന്നു. സമുറായ് വിഭാഗക്കാർ ജപ്പാനിൽ അധികാരത്തിൽ വന്നതോടെ 'എദോ' അവരുടെ ഭരണകേന്ദ്രമായി സ്വീകരിക്കപ്പെട്ടു.

എദോ ടാരോ ഷിഗനാഗാ (Edo Taro Shigenaga) എന്ന പ്രാദേശിക യോദ്ധാവ് ഇവിടെ 12-ാം ശ.-ത്തിൽ ഒരു കോട്ട നിർമിച്ചിരുന്നു. 15-ാം ശ. വരെ നൂറോളം കുടുംബങ്ങൾ നിവസിച്ചിരുന്ന ഒരു സാധാരണ മത്സ്യബന്ധന ഗ്രാമം മാത്രമായിരുന്നു എദോ. 15-ാം ശ.-ത്തിലെ ആഭ്യന്തര കലഹകാലത്ത് ജപ്പാനിലെ ഷോഗനേറ്റിനു കീഴിലുണ്ടായിരുന്ന കാന്റോ പ്രദേശത്തെ ഒറ്റാ ഡൊകാൻ (Ota Dokan) എന്ന യോദ്ധാവ് 1457ൽ എഡൊ കൊട്ടാരം കൊട്ടാരം നിർമിച്ചു.

എഡൊ കൊട്ടാരം ഇപ്പോൾ ക്യോട്ടോ ഇമ്പീരിയൽ പാലസ്

പിന്നീട് ഈ കൊട്ടാരം പലരുടെയും അധീനതയിലായിത്തീർന്നു എന്നാണ് ചരിത്രം. ഒരു നൂറ്റാണ്ടുകാലത്തോളം നീണ്ടുനിന്ന യുദ്ധങ്ങൾക്കുശേഷം തൊയൊത്തോമി ഹിദേയോഷി രാജ്യത്തെ ഭാഗികമായി ഏകീകരിക്കുകയും ടോക്കുഗാവ ഇയെയാസു (ടോക്കുഗാവ ഷോഗനേറ്റിന്റെ സ്ഥാപകൻ) 1590-ൽ എദോ ആസ്ഥാനമാക്കി കാന്റോയിലെ ഭരണാധികാരിയാകുകയും ചെയ്തു. 1603ൽ അദ്ദേഹം ഷോഗൺ (പരമ്പരാഗത സൈനിക ഭരണാധിപൻ) പദവി ഔദ്യോഗികമായി ലഭിച്ചതിനെത്തുടർന്ന് എദോയെ ഇദ്ദേഹം ഷോഗൺ സൈനിക ഗവൺമെന്റിന്റെ (ബാക്കുഫു - bakufu)തലസ്ഥാനമാക്കി. [3] ടോക്കുഗാവാ ഭരണകാലത്ത് ഷോഗണിന്റെ എദോയിലെ കൊട്ടാരം നഗര ജീവിതത്തിന്റെ സിരാകേന്ദ്രമായിരുന്നു. ഇയെയാസു എദോ നഗരം വിപുലമാക്കി. ചതുപ്പു പ്രദേശമായിരുന്ന ഇവിടെ ചതുപ്പു നിലങ്ങൾ നികത്തിയും വെള്ളമൊഴുകിപ്പോകാൻ തോടുകളുണ്ടാക്കിയും നഗര വികസനത്തിനാവശ്യമായ പദ്ധതികൾ നടപ്പിലാക്കി. ഷോഗണിന്റെ കൊട്ടാരത്തെ ചുറ്റി ഡെയ്മോ (ഫ്യൂഡൽ പ്രഭുക്കൾ), സമുറായ് (യോദ്ധാക്കൾ), വ്യാപാരികൾ തുടങ്ങിയവരുടെ അധിവാസ കേന്ദ്രങ്ങളുണ്ടായി. കൊട്ടാരത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് കുലീന വർഗക്കാരുടെയും കിഴക്ക് കച്ചവടക്കാരുടെയും തൊഴിലാളികളുടെയും വാസസ്ഥലങ്ങളായിരുന്നു. വിദൂര സ്ഥലങ്ങളിലുള്ള ഫ്യൂഡൽ പ്രഭുക്കളുടെ കുടുംബങ്ങളെ എദോയിൽത്തന്നെ സ്ഥിരമായി താമസിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഡെയ്മോകൾ ഒന്നിടവിട്ടുള്ള വർഷങ്ങളിൽ എദോയിൽത്തന്നെയുണ്ടായിരിക്കണമെന്നും ഇയെയാസു നിഷ്കർഷിച്ചിരുന്നു. സമുറായ്കളെയും എദോയിൽതന്നെ പാർപ്പിച്ചു 80,000-ത്തോളം സമുറായ്കൾ മറ്റു പ്രദേശങ്ങളിൽനിന്നും നഗരത്തിലേക്കു മാറ്റപ്പെടുകയുണ്ടായി. ഇക്കാരണങ്ങളാൽ ഇവിടെ ജനവാസം ഏറെ വർധിച്ചു. എദോ കൊട്ടാരത്തിനു ചുറ്റുമായി നഗരം വികസിച്ചു. കൊട്ടാരസമുച്ചയത്തിനു ചുറ്റുമായി സമാന്തര തെരുവുകളും കിടങ്ങുകളുമായി നഗരം ആവിഷ്ക്കരിച്ചിരുന്നു. മധ്യത്തുനിന്നും ബഹിർഗമിക്കുന്ന ആരക്കാലുപോലുള്ള തെരുവുകളുമുണ്ടായിരുന്നു. തോടുകളുടെയും റോഡുകളുടെയും ശൃംഖല തന്നെയുണ്ടായി. ക്ഷേത്രങ്ങളും നിർമിച്ചിരുന്നു. ഇതോടൊപ്പം നഗരം ഒരു സാംസ്കാരികകേന്ദ്രവും വാണിജ്യകേന്ദ്രവുമായി വികസിക്കുകയും ചെയ്തു. വീടുകളുടെ ബാഹുല്യവും നിർമ്മാണ സാമഗ്രികളുടെ പ്രത്യേകതയും എദോയിൽ നിരവധി തീപ്പിടുത്തങ്ങൾക്കിടവരുത്തി. 1657-ലെ വൻ തീപ്പിടുത്തത്തിൽപ്പെട്ട് നഗരത്തിന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾക്ക് വൻപിച്ച നാശമുണ്ടായി. പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെട്ട നഗരം കൂടുതൽ വിശാലവും വികസിതവുമായി. തീപ്പിടുത്തങ്ങളും ഭൂകമ്പങ്ങളും വഴിയുള്ള നാശം ഇവിടെ സാധാരണമായിരുന്നു.

തുടർന്നുള്ള എഡൊ കാലഘട്ടത്തിൽ എഡൊ 18ആം നൂറ്റാണ്ടോടെ 10 ലക്ഷം ജനസംഖ്യയോടെ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരങ്ങളിൽ ഒന്നായി മാറി. ഇക്കാലത്ത് എദോ നഗരം ജപ്പാനിലെ വാണിജ്യ, കലാ, രാഷ്ട്രീ യാധികാരങ്ങളുടെ ഒരു പ്രധാന കേന്ദ്രമായി രൂപംപൂണ്ടുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഇമ്പീരിയൽ തലസ്ഥാനം ജാപ്പനീസ് ചക്രവ്ർത്തിയുടെ വാസസ്ഥലമായിരുന്ന ക്യോട്ടോ ആയിരുന്നെങ്കിലും യഥാർത്ഥ തലസ്ഥാനം എഡൊ ആയിരുന്നു.

19-ആം നൂറ്റാണ്ട് ആയപ്പോഴേക്കും വിവിധ കാരണങ്ങളാൽ ഷോഗനേറ്റ് ഭരണത്തിന്റെ, ശക്തി ക്ഷയിച്ചുവന്നു. ഇതോടെ നഗരത്തിന്റെ പ്രതാപവും കുറഞ്ഞു. ഇക്കാലത്ത് ഭരണമേധാവിത്വം പുനഃസ്ഥാപിക്കുവാൻ ചക്രവർത്തി ശ്രമിച്ചുവന്നു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾക്കൊടുവിൽ 1868-ൽ ടോക്കുഗാവാ ഷോഗൺ ജപ്പാനിലെ മെയ്ജി ചക്രവർത്തിയുടെ സേനയ്ക്ക് കീഴടങ്ങിയതോടെ (മീജി പുനരുദ്ധരിക്കൽ) 263 വർഷത്തെ ഷോഗൺ വാഴ്ച അവസാനിച്ചു. 1869ൽ മെയ്ജി ചക്രവർത്തി എഡൊയിലേക്ക് താമസം മാറ്റി. എഡൊ കൊട്ടാരം ഇമ്പീരിയൽ കൊട്ടാരമായി മാറി. എദോ എന്നതിനുപകരം ടോക്യോ (പൂർവ തലസ്ഥാനം) എന്നു പേരു നൽകി. ടോക്യോയുടെ ചരിത്രത്തിൽ ഇതോടെ ഒരു വഴിത്തിരിവുണ്ടായി. മെയ്ജി പുനഃസ്ഥാപനത്തിനുശേഷം സമുറായ്കളുടേയും ഡെയ്മോകളുടേയും പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞു. ടോക്യോയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ കുറവുണ്ടായി. മെയ്ജി പുനഃസ്ഥാപനത്തോടെ ടോക്യോയിലൂടെ ജപ്പാനിൽ പാശ്ചാത്യവത്ക്കരണത്തിന്റെ തുടക്കമായി. ആധുനികതയിലൂന്നിയുള്ള വികസനമാണ് പിന്നീടു ടോക്യോയിൽ ദൃശ്യമാകുന്നത്. റ്റോക്യോ നഗരം 1943 വരെ തലസ്ഥാനമായി തുടർന്നു. ആ വർഷം റ്റോക്യോ 'റ്റോക്യോ പ്രിഫക്ചർ' ആയി മാറി.

20ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ രണ്ടു വൻ ദുരന്തങ്ങളെ നേരിടേണ്ടിവന്നെങ്കിലും അവ രണ്ടിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവരാൻ റ്റോക്യോക്കു സാധിച്ചു. 1923ലെ ഗ്രേറ്റ് കാന്റ്റോ ഭൂകമ്പം , രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം എന്നിവയായിരുന്നു അവ[4]. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിലെ ബോംബിടലിൽ 75000 മുതൽ 2000000 വരെ ആളുകൾ മരിക്കുകയും നഗരത്തിന്റെ പകുതിയോളം നശിക്കുകയും ചെയ്തു. യുദ്ധത്തിനു ശേഷം പൂർണമായി പുതുക്കിപ്പണിത റ്റോക്യോ നഗരമാണ്‌ 1964ലെ ഒളിമ്പിൿസിന്‌ ആതിഥേയം അരുളിയത്. 1970കളിൽ നഗരത്തിനു പുതിയ മുഖച്ഛായ നൽകിക്കൊണ്ട് സൺഷൈൻ 60 പോലെയുള്ള അംബരചുംബികളും നരിത വിമാനത്താവളവും പണി കഴിക്കപ്പെട്ടു.

നഗരത്തിലെ ജനസംഖ്യ വർദ്ധിച്ചതോടെ റ്റോക്യോയിലെ സബ് വേയും യാത്രാട്രെയിനുകളും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും തിരക്കേറിയവയിൽ ഒന്നായിമാറി‌. 1980ലെ സാമ്പത്തികവളർച്ചയിൽ സ്ഥലവില കുത്തനെ കുതിച്ചുയരുകയായിരുന്നു. എന്നാൽ 1990കളിൽ ഊതിവീർപ്പിച്ച ഈ കുമിള തകർന്നപ്പോൾ ജപ്പാന്‌ സാമ്പത്തികമാന്ദ്യം നേരിടേണ്ടിവന്നു. 'നഷ്ടപ്പെട്ട ദശവർഷ'ത്തിൽ നിന്ന് ജപ്പാനും റ്റോക്യൊയും മെല്ലെ തിരിച്ചുവരികയാണ്‌ ഇപ്പോൾ. റ്റോക്യോയുടെ വളർച്ചാനിരക്ക് കുറയ്ക്കാനായി ദേശീയഭരണകൂടം റ്റോക്യോയിൽ നിന്ന് മാറ്റണമെന്നൊരു വിവാദപരമായ ആവശ്യം ജപ്പാനിൽ നിലവിലുണ്ട്.

റ്റോക്യോ ഉൾക്കടലിനു വടക്കുപടിഞ്ഞാറായാണ്‌ റ്റോക്യോയുടെ സ്ഥാനം. കിഴക്ക് ചിബ, പടിഞ്ഞാറ് യമനാഷി, തെക്ക് കണഗാവ, വടക്ക് സയ്താമ എന്നീ പ്രിഫക്ചറുകളാൽ റ്റോക്യോ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. റ്റോക്യൊയുടെ കിഴക്കൻ ഭാഗങ്ങൾ പല സ്പെഷ്യൽ വാർഡുകളായും, പടിഞ്ഞാറ് തമാ പ്രദേശം എന്നിങ്ങനെ തിരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതുകൂടാതെ ജപ്പാനിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 1000 km അകലെ തെക്ക് പസഫിക് സമുദ്രത്തിൽ ഉള്ള രണ്ട് ദ്വീപസമൂഹങ്ങൾ കൂടി റ്റോക്യോ മെട്രോപ്പോലിസിന്റെ അധികാരപരിധിയിലാണ്‌. ഇസു, ഒഗസവാറ എന്നിവയാണ്‌ അവ.

ടോക്യോ സമതലത്തിനു സമീപത്തുള്ള നഗരഭാഗങ്ങൾ ജപ്പാനിലെ വലിപ്പംകൂടിയ നിമ്നതലപ്രദേശമായ കാന്റോ സമതലത്തിലാണ് സ്ഥിചെയ്യുന്നത്. മെട്രൊപൊലിറ്റൻ നഗരത്തിന്റെ പ. ഭാഗങ്ങൾ 80 കി.മീ.-ഓളം ഉൾനാട്ടിലേക്കു വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ടോക്യോ ഉൾക്കടലിൽ പതിക്കുന്ന ആര, സുമിദ, താമ എന്നിവയാണ് ടോക്യോ നഗരത്തിലൂടെ ഒഴുകുന്ന പ്രധാന നദികൾ. സുമിദാ നദീമുഖത്തിനു പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്താണ് നഗരകേന്ദ്രമായ ചക്രവർത്തിയുടെ കൊട്ടാരവും, പ്രധാന ഗവൺമെന്റ് മന്ദിരങ്ങളും മറ്റു വാണിജ്യ വ്യാപാരസ്ഥാപനങ്ങളും നിർമിച്ചിട്ടുള്ളത്. ടോക്യോയുടെ 'ലാറ്റിൻ ക്വാർട്ടർ' (Latin Quarter) എന്നറിയപ്പെടുന്ന കാൺഡാ (Kanda)യിൽ സ്കൂളുകളും സർവകലാശാലകളും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

ഋതുക്കളുടെ വ്യതിയാനം വ്യക്തമായി അനുഭവപ്പെടുന്ന മിതമായ കാലാവസ്ഥ ടോക്യോയുടെ സവിശേഷതയാണ്. തണുപ്പുള്ള വരണ്ട ശൈത്യവും, ചൂടേറിയതും ആർദ്രതയുള്ളതുമായ വേനൽക്കാലവും ഇവിടത്തെ കാലാവസ്ഥയുടെ പ്രത്യേകതയായിപ്പറയാം. ജൂൺ.-ജൂലൈ മാസങ്ങളിലാണ് ഏറ്റവും കൂടുതൽ മഴ ലഭിക്കുന്നത്. 'ടൈഫൂൺ' എന്നു വിളിക്കുന്ന ശക്തമായ കൊടുങ്കാറ്റുകൾ ഇവിടെ കനത്ത മഴ പെയ്യിക്കുക പതിവാണ്. ശരാശരി താപനില- ജനുവരി 5.8 °C, ജൂലൈ 25.4 °C, ശരാശരി വർഷപാതം : 146.6 സെ.മീ.

ജാപ്പനീസ് നിയമപ്രകാരം റ്റോക്യോ ഒരു 'തൊ' (都) അഥവാ മെട്രോ നഗരമാണ്‌. [5]

റ്റോക്യോയിലെ പടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗ നഗരങ്ങൾ

ജപ്പാനിലെ മുഖ്യ വാണിജ്യ-സാമ്പത്തിക കേന്ദ്രമാണ് ടോക്യോ. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും വലിയ ഉപഭോക്തൃകമ്പോളവും വിദേശ വാണിജ്യകേന്ദ്രവും പ്രമുഖ ഉത്പാദക നഗരവും ടോക്യോ തന്നെ. നഗരത്തിലുടനീളം വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്ന വ്യവസായ ശൃംഖലകളാണ് നഗര സമ്പദ്ഘടനയുടെ അടിത്തറയായി വർത്തിക്കുന്നത്. യോകോഹാമ മുതൽ ടോക്യോ വരെ, ഉൾക്കടൽ തീരത്തായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന വ്യാവസായിക-നഗരമേഖലയുടെ ഒരു ഭാഗമാണ് ടോക്യോ എന്നതും പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു. കീ-ഹിൻ (kei-hin) എന്നു വിളിക്കുന്ന ഈ മേഖലയിലാണ് ഇരുമ്പുരുക്ക് ഉൾപ്പെടെ രാജ്യത്തിലെ ഭൂരിഭാഗം ഘനവ്യവസായങ്ങളും കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. സംസ്കരിച്ച ഭക്ഷ്യസാധനങ്ങൾ, ഫർണിച്ചർ, രാസവസ്തുക്കൾ, തുകൽ സാമഗ്രികൾ, ലോഹോത്പന്നങ്ങൾ, യന്ത്രസാമഗ്രികൾ, വൈദ്യുതോപകരണങ്ങൾ തുടങ്ങിയവയാണ് ടോക്യോയിലെ പ്രധാന ചെറുകിട വ്യാവസായികോത്പന്നങ്ങൾ.

ഷോഗൺ ഭരണത്തിന്റെ അവസാന ഘട്ടത്തിൽ (1800 ശതകം) ഗവൺമെന്റധീനതയിൽ ഒരു ഫാക്ടറി സ്ഥാപിച്ചതോടെയാണ് ടോക്യോയിൽ വ്യാവസായിക വിപ്ലവത്തിനു നാന്ദി കുറിച്ചത്. ടോക്യോ തുറമുഖം വഴിയുള്ള വിദേശയന്ത്രസാമഗ്രികളുടെ ഇറക്കുമതി ടോക്യോയുടെ വ്യാവസായിക പുരോഗതി ദ്രുതഗതിയിലാക്കി. തത്ഫലമായി നിരവധി പ്ലാന്റുകൾ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. പുതിയ യന്ത്രസാമഗ്രികൾ അതേ മാതൃകയിൽ പണിയുക, കേടുപാടുകൾ തീർക്കുക എന്നിവയായിരുന്നു ഈ പ്ളാന്റുകളുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. ചൈനയും (1894-'95) റഷ്യയുമായി (1904-'05) നടന്ന യുദ്ധങ്ങൾ ടോക്യോ ഉൾക്കടൽ തീരത്ത് യുദ്ധ സാമഗ്രികളുടെ നിർമ്മാണ വ്യവസായത്തിന് ഉദയം കുറിച്ചു. രണ്ടാം ലോകയുദ്ധാനന്തരമുണ്ടായ വ്യവസായ പുരോഗതിയുടെ ഫലമായി 1965-ൽ ജപ്പാന്റെ 13 ശതമാനത്തോളം വ്യാവസായികോത്പാദനം ടോക്യോയിൽ കേന്ദ്രീകരിക്കുവാൻ സഹായിച്ചു.

Map of Tokyo Subway system

ടോക്യോയിലെ ഗതാഗതമാർഗങ്ങൾ താരതമ്യേന മെച്ചപ്പെട്ടവയാണെങ്കിലും പൊതുവേ അപര്യാപ്തമാണ്. കാറുകളാണ് നഗരത്തിലെ പ്രധാന വാഹനങ്ങൾ. ജപ്പാൻ ദേശീയ റെയിൽവേക്കു പുറമേ നിരവധി സ്വകാര്യ കമ്പനികളും റെയിൽ ഗതാഗതമേഖലയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. സബ്‌വേകളും ബസ്‌ലൈനുകളുമാണ് നഗരഗതാഗതത്തിന്റെ സവിശേഷത. ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ 'മോണോറെയിൽ' (monorail) ടോക്യോയിലാണ് പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചത്. 12 കി.മീ. നീളമുള്ള ഈ റെയിൽപ്പാത ടോക്യോയെ ഹനീഡ (Haneda) അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. സബ്‌വേ ലൈനുകളുടെ വികസനവും തൂണുകളിൽ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്ന എക്സ്പ്രസ് പാതകളുടെ നിർമ്മാണവുമായിരുന്നു 1961 - 70 കാലഘട്ടത്തിൽ ടോക്യോ നഗരത്തിലെ പ്രധാന വികസന പദ്ധതികൾ. അന്തരീക്ഷമലിനീകരണ നിയന്ത്രണം, വ്യവസായശാലകളുടെ പുനഃസ്ഥാപനം, പാർപ്പിട നിർമ്മാണം, ഉദ്യാനനിർമ്മാണം തുടങ്ങിയവയായിരുന്നു ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ മറ്റു പ്രധാന പദ്ധതികൾ. 1964-ലെ ടോക്യോ ഒളിമ്പിക്സിനുമുമ്പുതന്നെ ഇവയിൽ പല പദ്ധതികളും പൂർത്തീകരിക്കപ്പെട്ടു. ടോക്യോയെയും ഒസാക്കയെയും തമ്മിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വേഗതയേറിയ റെയിൽപ്പാത 1964-ൽ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചു.

ടോക്യോ ഹനീഡ അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളത്തിൽ ജപ്പാൻ ഏയർലൈൻസിന്റെ ബോയിങ്ങ് 747 വിമാനം

ടോക്യോ ഹനീഡ അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളത്തിൽ നിന്ന് വിദേശരാജ്യങ്ങളിലേക്ക് ഇരുപത് കമ്പനികൾ സർവീസ് നടത്തുന്നു. മധ്യ ടോക്യോയുടെ വടക്ക്-കിഴക്ക് ചിബ പ്രിഫക്ചറിൽ ന്യൂ ടോക്യോ അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം (നറീറ്റ വിമാനത്താവളം) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. 1978-ൽ ആണ് ഇത് പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചത്. മൊത്തം 230 കി.മീ. നീളമുള്ള രണ്ടു മെട്രോ സർവീസുകൾ ടോക്യോയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട് (1994).

നറീറ്റ വിമാനത്താവളം ടെർമിനൽ 2 , കണ്ട്രോൾ ടവർ, മോണോ റെയിൽ

ജപ്പാനിലെ പ്രമുഖ തുറമുഖങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ടോക്യോ. കൊബെ (Kobe), യോകോഹാമ (Yokohama) എന്നിവയാണ് വ്യാവസായിക പ്രാധാന്യമുള്ള ടോക്യോയിലെ മറ്റു തുറമുഖങ്ങൾ. ആഴക്കൂടുതലാണ് ഇവയുടെ പ്രത്യേകത. ടോക്യോയുടെ കടൽമാർഗ വ്യാപാരത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും യോകോഹാമയിലാണ് കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.

ജപ്പാനിലെ ഒരു പ്രധാന വിദ്യാഭ്യാസ കേന്ദ്രമാണ് ടോക്യോ. കോളജുകളും, സർവകലാശാലകളും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ ടോക്യോയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. 1200 പ്രൈമറി സ്കൂളുകളും, 700 ജൂനിയർ സെക്കന്ററി സ്കൂളുകളും 400-ലധികം സീനിയർ ഹൈസ്കൂളുകളും 100 മേജർ ഡിഗ്രി കോളജുകളും 90 ജൂനിയർ കോളജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്ന ടോക്യോ നഗരത്തിൽ വിദ്യാഭ്യാസരംഗം വളരെ സജീവമാണ്. വിദ്യാഭ്യാസ വികസനപരിപാടികളിൽ സ്വകാര്യമേഖലയ്ക്ക് നിർണായക പങ്കാളിത്തമാണുള്ളത്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവുമധികം സാക്ഷരത നേടിയ നഗരങ്ങളിലൊന്നാണ് ടോക്യോ.

ടോക്യോ നഗരത്തിനുള്ളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന 13 പ്രധാന സർവകലാശാലകളിലൊന്നായ 'ടോക്യോ സർവകലാശാല' (1877) വിശ്വപ്രസിദ്ധമാണ്. 'ഹാർവാർഡ് ഒഫ് ജപ്പാൻ' എന്ന പേരിലും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. ടോക്യോയിലെ വ്യത്യസ്തമായ ഒരു സ്വകാര്യവിദ്യാഭ്യാസ കേന്ദ്രമാണ് റേസിങ് അസോസിയേഷന്റെ കീഴിലുള്ള 'സ്കൂൾ ഫോർ ജോക്കിസ്'(School for jockeys).നിരവധി പൊതു-സ്വകാര്യ ഗ്രന്ഥശാലകളും ടോക്യോയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. വാഷിങ്ടൺ ഡി.സി.യിലുള്ള 'ലൈബ്രറി ഒഫ് കോൺഗ്രസി'നോട് ഒപ്പം നിൽക്കാൻ കഴിയുന്ന 'ദ് നാഷണൽ ഡയറ്റ് ലൈബ്രറി'യും ഹിബിയ മെട്രോപൊലിറ്റൻ ലൈബ്രറിയുമാണ് ഇവയിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടവ. ജപ്പാന്റെ പുരാതന കലാരൂപശേഖരങ്ങളാൽ സമ്പന്നമായ ടോക്യോ നാഷണൽ മ്യൂസിയം, ടോക്യോ മെട്രോപൊലിറ്റൻ ഫൈൻ ആർട് ഗാലറി, ദ് നാഷണൽ മ്യൂസിയം ഒഫ് വെസ്റ്റേൺ ആർട്സ്, നാഷണൽ സയൻസ് മ്യൂസിയം, ജപ്പാൻ ഫോക്ക്രാഫ്റ്റ്സ് മ്യൂസിയം എന്നിവയും ടോക്യോയിലെ പ്രധാന ആകർഷണങ്ങളിൽപ്പെടുന്നു.

ടോക്യോ സർവകലാശാല

1. "Population of Tokyo". Tokyo Metropolitan Government. ശേഖരിച്ചത്: 2009-01-01.
2. "Geography of Tokyo". Tokyo Metropolitan Government. ശേഖരിച്ചത്: 2008-10-18.
3. http://www.metro.tokyo.jp/ENGLISH/PROFILE/overview01.htm
4. http://wgordon.web.wesleyan.edu/papers/jhist4.htm
5. "Local Government in Japan" (PDF). Council of Local Authorities for International Relations. p. 8. മൂലതാളിൽ (PDF) നിന്നും 2008-09-23-ന് ആർക്കൈവ് ചെയ്തത്. ശേഖരിച്ചത്: 2008-09-14.

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ ടോക്യോ എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.